Отрицает значение, выраженное основой
բերելbɛˈɾɛlприносить
երեխա բերելрожать ребенка
չբերʧʰəˈbɛɾбесплодный
կամենալkɑmɛˈnɑlхотеть, желать
չկամнедоброжелательный, неохотный
տեսնելtɛsˈnɛlвидеть
չտեսʧʰtɛsвыскочка, ненасытный, жадный (мало что в жизни видавший и от невежества и духовной ограниченности всему непомерно удивляющийся и хватающий все без разбора)
լինելliˈnɛlбыть
*եղ-основа прошедшего времени
չեղյալʧʰɛʁˈjɑlнедействительный
չեղյալ համարելсчитать недействительным
Отрицает значение, выраженное основой
գեղեցիկɡɛʁɛˈtsʰikкрасивый, прекрасный, красиво
տգեղtəˈɡɛʁнекрасивый, уродливый
գիտենալɡitɛˈnɑlзнать
տգետtəˈɡɛtневежественный, невежда
հաճելիhɑʧɛˈliприятный
տհաճtəˈhɑtʃнеприятный
ձեформа, вид
տձևtʣɛvбесформенный
մարդmɑɾtʰчеловек
տմարդիtəmɑɾˈtʰiбесчеловечный
կարողանալkɑɾoʁɑˈnɑlмочь
տկարtəˈkɑɾслабый, нездоровый (тж. пер.)
տգեղ երևույթ
уродливое явление
տմարդի արարք
бесчеловечный поступок
չկամ հարևան
недоброжелательный сосед
չբեր կին
бесплодная женщина
տկար պապիկ
больной дед
տհաճ անձնավորություն
неприятная личность
Պետքнужда, надобность
պետքերի համարдля нужд
պետք էнужно, надо
պետք չէне надо, не нужно
Կարմիր գրիչն ինձ պետք է, իսկ կապույտը պետք չէ։
Красная ручка мне нужна, а синяя – нет.
Պետք է գրել։
Нужно писать.
В современном языке պիտի самостоятельно употребляется крайне редко. В народном языке оно может заменяться сокращенными формами պիտ, պի
Խորհում ես դու էն մեծ խոսքը, որ տի ասես աշխարհքին։
Раздумываешь ты ту большую речь, которую (ты) скажешь миру.
Основное значение наклонения – обозначение действия или состояния, необходимого в самом широком смысле.
В силу законов природы, принятых в данной среде норм, вследствие определенных обстоятельств, какого-либо условия, для достижения какой-либо цели, а также в силу нравственных или этических норм.
Имеет две временные формы
Имеет два показателя
Эти показатели, взаимозаменяемы, но պետք է сильнее подчеркивает необходимость и реже используется в устной речи.
Основное значение – обозначение действия или состояния, которое, по необходимости, будет иметь место в будущем, после момента речи.
Образуется сочетанием форм будущего времени сослагательного наклонения с показателями долженствовательного наклонения
պիտի գրեմ
պիտի գրենք
պիտի գրես
պիտի գրեք
պիտի գրի
պիտի գրեն
պիտի կարդամ
պիտի կարդանք
պիտի կարդաս
պիտի կարդաք
պիտի կարդա
պիտի կարդան
Отрицательные формы образуются добавлением չ- к показателю наклонения, а при необходимости подчеркивания – к смысловому глаголу
չպիտի գրես
պիտի չգրես
չպետք է գրես
պետք է չգրես
չպիտի կարդան
պիտի չկարդան
չպետք է կարդան
պետք է չկարդան
Действие, состояние, которое, по необходимости, будет иметь место в будущем, после момента речи
Վաղը Արմենը պիտի դպրոց գնա։
Завтра Армен должен пойти в школу.
Վաղվանից հիվանդը պետք է քայլի։
С завтрашнего дня больной должен ходить.
Действие, которое необходимо совершить в силу определенных обстоятельств, для достижения определенной цели
Քանի որ արդեն ուշ է, պիտի արագ քայլենք։
Так как уже поздно – (мы) должны быстро шагать.
Եթե Արսենը ուզում է համալսարան ընդունվել, պիտի լավ պարապի և պատրաստվի։
Если Арсен хочет поступить в университет, (он) должен хорошо заниматься и готовиться.
Действие, состояние, которое должно иметь место всегда (вневременный план)
Դատավորը պիտի անկաշառ լինի։
Судья должен быть неподкупным.
Մրցավարը պետք է անաչառ լինի։
Судья (спорт) должен быть беспристрастным.
Աշակերտները պիտի չուշանան դասից։
Ученики должны не опаздывать на урок.
В вопросительных предложениях – действие, которое происходит в момент речи, оно может быть нежелательным, говорящий хочет узнать, когда оно завершится
Մինչև ե՞րբ պիտի ուշանաս աշխատանքից։
До каких пор (ты) будешь опаздывать на работу?
Դեռ երկա՞ր պետք է սպասեն։
(Они) еще долго должны ждать?
В определенном контексте – действие или состояние, которое, по мнению говорящего, уже имело место
Հարևանս ուսուցիչ է, պետք է որ ունենա այս բառարանը։
(Мой) сосед – учитель, (он), скорее всего, имеет этот словарь.
Դու պիտի գիտենաս, որ նա քուրմ է եղել։
Ты, должно быть, знаешь, что он был жрецом.
Чаще в разговорной речи – действие обычное, закономерное – вообще или для определенного субъекта
Շունը պիտի կծոտի, կատուն պիտի ճանկռի, օձը պիտի խայթի, նա էլ պիտի մարդկանց տակը փորի։
Собака (обычно) кусается, кошка царапает, змея жалит, он же подкапывается под людей.
Обозначает действие, представляемое необходимым в прошлом или в будущем по отношению к какому-либо моменту в прошлом.
Образуются сочетанием показателя наклонения с формами прошедшего времени сослагательного наклонения глагола
պիտի գրեի
պիտի գրեինք
պիտի գրեիր
պիտի գրեիք
պիտի գրեր
պիտի գրեին
պիտի կարդայի
պիտի կարդայինք
պիտի կարդայիր
պիտի կարդայիք
պիտի կարդար
պիտի կարդային
Отрицательные формы образуются добавлением չ- к показателям наклонения, а при логическом подчеркивании – к смысловому глаголу
չպետք է գրեմ
պետք չգրեմ
չպիտի է գրեմ
պիտի չգրեմ
չպետք է կարդամ
պետք չկարդամ
չպիտի է կարդամ
պիտի չկարդամ
Обозначает действие, представляемое необходимым в прошлом или в будущем по отношению к какому-либо моменту в прошлом
нет примеров
– Ի՞նչ պիտ լինեմ կյանքից հետո,
Հարցում արի ես բնության։
– Ինչ որ էիր կյանքից առաջ,–
Այսպես տվեց ինձ պատասխան։
Ավետիք Իսահակյան
– Кем (я) буду после жизни,
вопросил я природу.
– Чем (ты) был до жизни,
так дала мне ответ.
Подстрочный перевод
Ինքնասպասարկման մթերային խանութի մշտական գնորդը մեղադրվում է մթերքը գողանալու մեջ։
– Ի՞նչ կարող եք ասել ձեզ արդարացնելու համար, – հարցնում է դատավորը։
– Ես այդ կատարել եմ ընթերցանության ազդեցության տակ։
– Քրեակա՞ն գրականության։
– Ոչ, խոհարարական գրքի։ Այնտեղ յուրաքանչյուր էջում գրված է․ «Վերցրեք մեկ քիլոկրամ ալյուր, վերցրեք կես քիլոկրամ շաքար, վերցրեք մեկ քիլոկրամ կարագ…»։
ինքնասպասարկումiŋkʰnɑspɑsɑɾˈkumсамообслуживание
մթերայինmtʰɛɾɑˈjinпродовольственный
մշտական գնորդпостоянный покупатель
մեղադրելmɛʁɑdˈɾɛlобвинять
մեղադրվելmɛʁɑdəɾˈvɛlобвиняться
գողանալու մեջв воровстве
արդարացնելɑɾtʰɑɾɑʦʰˈnɛlоправдывать
ընթերցանության ազդեցության տակпод влиянием чтения
քրեականkʰəɾɛɑˈkɑnуголовный, криминальный
խոհարարականχɔhɑɾɑɾɑˈkɑnповаренный
խոհարարχohɑˈɾɑɾповар
յուրաքանչյուր էջում գրված էна каждой странице написано
ալյուրɑlˈjuɾмука
…Պիտի երթան առա՜ջ հիմա, պիտի առնեն քաղաքը մեծ,
Պիտի թափե՜ն նրա վրա հազարամյա մաղձը իրենց։
Քանդե՜ն պիտի ու ավերեն, տեղը փոշի՜ պիտի փռեն,
Հազարամյա քաղաքը այդ քանդե՜ն պիտի ու ավերեն…
Եղիշե Չարենց
մաղձmɑʁʣжелчь (тж. пер.)
երթալjɛɾˈtʰɑlидти (зап.)
Переведите.
1. Դատավորը իր գործընկերոջը պիտի հանձներ բոլոր դատական գործերը։
2. Նա մեզ վրա տհաճ տպավորություն թողեց։
3. Հետո պիտի իմանայինք, որ այդ դատավորը գործին անտեղյակ ու տգետ անձնավորություն է։
4. Նրա անարդար ու տմարդի որոշման մասին հաջորդ օրը գրեթե բոլոր թերթերը պիտի գրեին։
5. Սակայն բոլորս համոզված էինք, որ ի վերջո պիտի հաղթի արդարությունը։
1. Судья должен был сдать все судебные дела своему коллеге.
2. Он произвел (досл. оставил) на нас неприятное впечатление.
3. Потом (мы) должны были узнать, что этот судья не осведомлен о деле и (является) безграмотной личностью.
4. О его несправедливом и бесчеловечном решении на следующий день должны были написать почти все газеты.
5. Однако все (мы) были убеждены, что в конце концов должна победить справедливость.
27–04–2020