≡

Урок 35

Сло­во­об­ра­зо­ва­ние

ան-

Пре­фикс при­со­еди­ня­ясь к лю­бо­му су­ще­стви­тель­но­му мо­жет об­ра­зо­вы­вать при­ла­га­тель­ные с от­ри­ца­тель­ным зна­че­ни­ем

պա­տուհանpɑtuˈhɑnок­но

անպա­տուհան սենյակком­на­та без окон

լեռնա­շատ երկիրизоби­лу­ю­щая го­ра­ми стра­на

անլեռ երկիրбез­гор­ная стра­на

При­со­еди­ня­ясь к су­ще­стви­тель­ным, при­ла­га­тель­ным, на­ре­чи­ям, гла­го­лам, об­ра­зу­ет раз­но­об­раз­ные сло­ва

ա­կանջɑˈkɑnʤухо

ա­նա­կանջɑnɑˈkɑnʤбез­ухий

պոչpɔʧʰхвост

անպոչɑnˈpɔʧʰбес­хво­стый

արդյունքɑɾtʰˈjuŋkʰре­зуль­тат

ա­նարդյունքɑnɑɾdjuŋkʰбез­ре­зуль­тат­ный

ամպɑmpоб­ла­ко

ա­նամպɑˈnɑmpбез­об­лач­ный

հույսhujsна­деж­да

անհույսɑnˈhuɪ̯sбез­на­деж­ный

ա­րատɑˈɾɑt по­рок, изъ­ян, де­фект

ա­նա­րատɑnɑˈɾɑtбес­по­роч­ный, без­упреч­ный

լուրluɾвесть

անլուրɑnˈluɾнеслы­хан­ный, бес­пре­це­дент­ный

ուժuʒси­ла

ա­նուժɑˈnuʒбес­силь­ный

կամքkɑmkʰво­ля

անկամɑŋˈkɑmбез­воль­ный

վախvɑχстрах

անվախɑnˈvɑχбес­страш­ный

հիմքhimkʰос­но­ва, ос­но­ва­ние, фун­да­мент

հիմնˈhimənос­но­ва, ос­но­ва­ние, фун­да­мент (др.)

անհիմնɑnˈhimnнеобос­но­ван­ный, бес­поч­вен­ный

նպա­տակnəpɑˈtɑkцель

աննպա­տակбес­цель­ный

աղմուկɑʁˈmukшум

աղմկելɑʁməˈkɛlшу­меть

ա­նաղմուկɑnɑʁˈmukбес­шум­ный

օ­գուտɔˈkʰutполь­за

օգտա­կարɔkʰtɑˈkɑɾпо­лез­ный

ա­նօ­գուտɑnɔˈkʰutбес­по­лез­ный

հնա­րա­վորhənɑɾɑˈvɔɾвоз­мож­ный

անհնարɑnhəˈnɑɾневоз­мож­ный

ազնիվɑzˈnivчест­ный

ա­նազնիվнечест­ный

արդարɑɾˈtʰɑɾспра­вед­ли­вый

ա­նարդարɑnɑɾˈtʰɑɾнеспра­вед­ли­вый

ա­մոթɑˈmɔtʰстыд

ա­նա­մոթɑnɑˈmɔtʰбес­стыд­ный

ուրախuˈɾɑχве­се­лый, ра­дост­ный

ա­նուրախɑnuˈɾɑχневе­се­лый; без­ра­дост­ный

ա­վարտելɑvɑɾˈtɛlза­кан­чи­вать, за­вер­шать

ա­նա­վարտнеокон­чен­ный, неза­вер­шен­ный

տպելtəˈpɛlпе­ча­тать, из­да­вать

անտիպɑnˈtipнеопуб­ли­ко­ван­ный

զուսպzuspсдер­жан­ный

անզուսպɑnˈzuspнесдер­жан­ный

ո­րո­շելvɔɾɔˈʃɛlопре­де­лять, ре­шать

ա­նո­րոշɑnɔˈɾɔʃнеопре­де­лен­ный

վճա­րելvəʧɑˈɾɛlпла­тить

անվճարɑnvəˈʧɑɾбес­плат­ный

ա­մո­քելɑmɔˈkʰɛlле­чить, уте­шать

ա­նա­մոքɑnɑˈmɔkʰбез­утеш­ный

հաղթելhɑχˈtʰɛlпо­беж­дать

անհաղթɑnˈhɑχtʰнепо­бе­ди­мый

դեպքdɛpkʰслу­чай, про­ис­ше­ствие

նա­խա­դեպnɑχɑˈdɛpпре­це­дент

աննա­խա­դեպɑnːɑχɑˈdɛpбес­пре­це­дент­ный

տպելtəˈpɛlпе­ча­тать

անտիպɑnˈtipнеопуб­ли­ко­ван­ный

Пре­фикс мо­жет со­че­тать­ся с суф­фик­сом -ի-

բուժելbuˈʒɛlле­чить

անբուժե­լիɑnbuʒɛˈliнеиз­ле­чи­мый

սպա­սելəspɑˈsɛlждать

անսպա­սե­լիɑnspɑsɛˈliнеожи­дан­ный

ա­սելɑˈsɛlска­зать

ա­նա­սե­լիɑnɑsɛˈliнеслы­хан­ный (до­сл. неска­зан­ный)

հաղթա­հա­րելhɑʁtʰɑhɑˈɾɛlпре­одо­ле­вать

անհաղթա­հա­րե­լիɑnhɑʁtʰɑhɑɾɛˈliнепре­одо­ли­мый

հասկա­նալhɑskɑˈnɑlпо­ни­мать

անհասկա­նա­լիɑnhɑskɑnɑˈliнепо­нят­ный

Лек­си­ка

անբուժե­լի հի­վանդություն

неиз­ле­чи­мая бо­лезнь

ա­նա­վարտ պատմություն

неза­кон­чен­ная ис­то­рия

ա­նո­րոշ վի­ճակ

неопре­де­лен­ное со­сто­я­ние

անզուսպ ցանկություն

без­удерж­ное же­ла­ние

անսպա­սե­լի այց

неожи­дан­ный ви­зит

աննպա­տակ կյանք

бес­цель­ная жизнь

անհիմն մե­ղադրանք

бес­поч­вен­ное об­ви­не­ние

ա­նա­ռիկ ամրոց

непри­ступ­ная кре­пость

ա­նօ­գուտ ջանքեր

бес­по­лез­ные уси­лия

ա­նա­սե­լի տանջանքներ

неслы­хан­ные стра­да­ния

Грам­ма­ти­ка

Со­сла­га­тель­ное На­кло­не­ние
Sub­junc­tive Mood
Ըղձա­կան Ե­ղա­նակ

Со­сла­га­тель­ное на­кло­не­ние

Sub­junc­tive mood

Ըղձա­կան ե­ղա­նակ

Бу­ду­щее в Про­шед­шем Об­ра­зо­ва­ние

К по­ка­за­те­лю ти­па спря­же­ния ин­фи­ни­ти­ва при­со­еди­ня­ет­ся окон­ча­ния

-ի

-ինք

-իր

-իք

-ր

-ին

I спря­же­ние

-եի

-եինք

-եիր

-եիք

-եր

-եին

գրեի

գրեինք

գրեիր

գրեիք

գրեր

գրեին

II спря­же­ние

-ա­յի

-ա­յինք

-ա­յիր

-ա­յիք

-ար

-ա­յին

կարդա­յի

կարդա­յինք

կարդա­յիր

կարդա­յիք

կարդար

կարդա­յին

От­ри­ца­тель­ные фор­мы об­ра­зу­ют­ся с по­мо­щью չ-

գրեի

չգրեի

կարդա­յի

չկարդա­յի

При скоп­ле­нии трех со­глас­ных в на­ча­ле сло­ва ə обыч­но про­из­но­сит­ся толь­ко по­сле пер­вой. Ес­ли же пер­вая со­глас­ная չ- – яв­ля­ет­ся от­ри­ца­тель­ной ча­сти­цей, то скры­тый слог (шва) ə про­из­но­сит­ся и по­сле пер­вой, и по­сле вто­рой со­глас­ной

չգրեմ

ʧʰəgɛɾɛm

Звук j пе­ред глас­ны­ми в окон­ча­нии

գրեի

gɾɛji

կարդա­յի

kaɾdaji

Звук при­сут­ству­ет во всех фор­мах кро­ме 3л. ед.ч.

Бу­ду­щее в Про­шед­шем Упо­треб­ле­ние

Ос­нов­ные зна­че­ния гла­го­лов – обо­зна­че­ние же­ла­тель­ных дей­ствий в про­шлом

Рас­смат­ри­ва­е­мое вре­мя, в опре­де­лен­ной ме­ре, "сим­мет­рич­но" по от­но­ше­нию к бу­ду­ще­му вре­ме­ни со­сла­га­тель­но­го на­кло­не­ния, т.е. вы­ра­жа­ет неко­то­рые из его функ­ций, но по от­но­ше­нию к про­шло­му. Но есть и раз­ли­чия

Քա­ղա­քից գնամ, գյուղում ապրեմ։

(Я) хо­тел бы уехать из го­ро­да, (я) хо­тел бы жить бы в де­ревне.

(Бу­ду­щее вре­мя)

Ե­րա­նի ժա­մա­նա­կին քա­ղա­քից գնա­յի։

Хоть бы (я) во­вре­мя уехал бы из го­ро­да.

(Бу­ду­щее в про­шед­шем)

Ո՞ւմ ա­սեմ։

Ко­му (мне) ска­зать?

Ко­му (мне) сле­ду­ет ска­зать?

Ո՞ւմ ա­սեի։

Ко­му (мне) сле­до­ва­ло ска­зать?

Լուսանկա­րը բե­րել է, որ տեսնեք։

(Он) при­нес фо­то­гра­фию, что­бы (вы) смот­ре­ли.

Լուսանկա­րը բե­րել էր, որ տեսնեիք։

(Он) при­но­сил фо­то­гра­фию, что­бы (вы) по­смот­ре­ли.

Ա­րագ քայլենք։

Да­вай­те быст­ро ша­гать.

Ա­րագ քայլեինք։

(Нам) сле­до­ва­ло быст­ро ша­гать.

Мо­жет вы­сту­пать в функ­ции бу­ду­ще­го вре­ме­ни со­сла­га­тель­но­го на­кло­не­ния, при­чем при этом мо­жет вы­ра­жать бо­лее силь­но под­черк­ну­тое же­ла­ние

При­ме­ра нет.

Мо­жет вы­ра­жать "вне­вре­мен­но" же­ла­тель­ное дей­ствие пред­став­ля­е­мое невоз­мож­ным или крайне ма­ло­ве­ро­ят­ным.

При­ме­ра нет.

Пре­иму­ще­ствен­но в раз­го­вор­ной ре­чи, упо­треб­ля­ет­ся как фор­ма веж­ли­вой прось­бы, по­же­ла­ния

Ե­թե ձեզ նե­ղություն չէր լի­նի, ինձ հա­մար մի բան նվա­զեիք։

Ес­ли бы вас это не за­труд­ни­ло, (вы) сыг­ра­ли бы для ме­ня что-ни­будь.

Ա­րա՜մ, գուցե գնա­յիր, Ա­շո­տին կանչեիր։

Арам, мо­жет бы (ты) по­шел бы, по­звал бы (ты) Ашо­та.

Тек­сты

•

Լի­ներ, այնպես լի­ներ, որ ինքը հնձվոր լի­ներ, նրանց արտը հնձեր, Սո­նան հաց բե­րեր ի­րեն, շա­պի­կը քրտներ, ու քրտնած նստեր կողքին։

Ա․ Բա­կունց

հնձելhnʣɛlко­сить

հնձվորhnʣvɔɾко­сарь

արտɑɾtни­ва

քրտնելkʰəɾtˈnɛlпо­теть

քրտնածвспо­тев­ший

կողքինря­дом

•

Լի­նե՜ր հե­ռու մի անկյուն

Լի­նե՜ր մանկան արդար քուն

Ե­րա­զի մեջ երջա­նիկ

Հաշտ ու խա­ղաղ մարդկություն։

Հովհաննես Թումանյան

անկյունɑŋkˈjunугол

ե­րա­զի մեջво сне (в мечте)

հաշտhɑʃtмир­ный, друж­ный

•

Ախ, ինչքա՛ն, ինչքա՛ն կուզեի լի­նել

Զինվոր հա­սա­րակ․

Հա­յության բո­լոր ո­սոխնե­րի դեմ կռվեի անդող

Ա­նիի հզոր պա­րիսպնե­րի տակ։

Եվ հուր վրե­ժով

Զարկեի դա­րեր, զարկեի դա­րեր

Եվ բյուր վերքե­րով

Ընկնեի վսեմ պա­րիսպնե­րի տակ․

Սիրտս խա­ղաղվեր, հանգչեի հա­վերժ

Ա­նիի անմահ պա­րիսպնե­րի տակ։

Ա­վե­տիք Ի­սա­հակյան

ինչքան կուզեի լի­նելкак бы (я) хо­тел быть

բո­լոր ո­սոխնե­րի դեմпро­тив всех про­тив­ни­ков (вра­гов)

անդողɑnˈdɔʁбес­пре­рыв­но, неустан­но

պա­րիսպpɑˈɾispсте­на, огра­да

հոտhɔtпла­мя

վրեժvəˈɾɛʒместь

զարկելzɑɾˈkɛlуда­рять

վերքvɛɾkʰра­на

վսեմvsɛmвы­со­кий, воз­вы­шен­ный

խա­ղաղվելχɑʁɑʁˈvɛlуспо­ко­ить­ся

հանգչելhɑŋɡˈʧʰɛlпо­гас­нуть, угас­нуть (тж.пер.)

հա­վերժhɑˈvɛɾʒвеч­но, на­веч­но

Մարտի­կի երգը

Թռչեի մտքով տուն,

Ուր իմ մայրն էր արթուն,

Տեսնեի այն ա­ռուն,

Կա­րո­տով ես անհուն,

Որ ա­մեն մի գա­րուն

Ջրե­րով վա­րա­րուն

Կարկա­չում է սա­րե­րում…

Գե­ղամ Սարյան

ա­ռուɑˈruру­чей

վա­րա­րունvɑɾɑˈɾunобиль­ный, пол­но­вод­ный

Упраж­не­ние

Пе­ре­во­ды

Пе­ре­ве­ди­те.

1. Պա­րույր Սև­ակն ապրում էր մի աննա­խա­դեպ ժա­մա­նա­կաշրջա­նում։

2. Նրա գրքե­րը անհիմն ու ա­նարդար քննա­դա­տության էին ենթարկվում։

3. Նա ստեղծա­գործե­լու անզուսպ ցանկություն ուներ։

4. Որևէ անբուժե­լի կամ անհաղթա­հա­րե­լի հի­վանդություն չուներ նա, նրան անհնար էր հաղթել։

5. Սև­ա­կին մե­զա­նից խլեց անհասկա­նա­լի, անհե­թեթ պա­տա­հա­րը։

6. Նրա անտիպ նյութե­րը դեռ սպա­սում են հրա­տա­րակվե­լուն, իսկ ընթերցողներս` դրանց լույս տեսնե­լուն։

1. Па­руйр Се­вак жил в бес­пре­це­дент­ную эпо­ху.

2. Его кни­ги под­вер­га­лись бес­поч­вен­ной и неспра­вед­ли­вой кри­ти­ке.

3. У него бы­ло без­удерж­ное же­ла­ние тво­рить.

4. Ка­кой-ли­бо неиз­ле­чи­мой или непре­одо­ли­мой бо­лез­ни у него не бы­ло, его невоз­мож­но бы­ло по­бе­дить.

5. Се­ва­ка у нас от­ня­ло непо­нят­ное, неле­пое про­ис­ше­ствие.

6. Его неопуб­ли­ко­ван­ные ма­те­ри­а­лы еще ждут пуб­ли­ка­ции, а (мы), чи­та­те­ли, их вы­хо­да в свет.

Те­сты

27–04–2020