Префикс присоединяясь к любому существительному может образовывать прилагательные с отрицательным значением
պատուհանpɑtuˈhɑnокно
անպատուհան սենյակкомната без окон
լեռնաշատ երկիրизобилующая горами страна
անլեռ երկիրбезгорная страна
Присоединяясь к существительным, прилагательным, наречиям, глаголам, образует разнообразные слова
ականջɑˈkɑnʤухо
անականջɑnɑˈkɑnʤбезухий
պոչpɔʧʰхвост
անպոչɑnˈpɔʧʰбесхвостый
արդյունքɑɾtʰˈjuŋkʰрезультат
անարդյունքɑnɑɾdjuŋkʰбезрезультатный
ամպɑmpоблако
անամպɑˈnɑmpбезоблачный
հույսhujsнадежда
անհույսɑnˈhuɪ̯sбезнадежный
արատɑˈɾɑt порок, изъян, дефект
անարատɑnɑˈɾɑtбеспорочный, безупречный
լուրluɾвесть
անլուրɑnˈluɾнеслыханный, беспрецедентный
ուժuʒсила
անուժɑˈnuʒбессильный
կամքkɑmkʰволя
անկամɑŋˈkɑmбезвольный
վախvɑχстрах
անվախɑnˈvɑχбесстрашный
հիմքhimkʰоснова, основание, фундамент
հիմնˈhimənоснова, основание, фундамент (др.)
անհիմնɑnˈhimnнеобоснованный, беспочвенный
նպատակnəpɑˈtɑkцель
աննպատակбесцельный
աղմուկɑʁˈmukшум
աղմկելɑʁməˈkɛlшуметь
անաղմուկɑnɑʁˈmukбесшумный
օգուտɔˈkʰutпольза
օգտակարɔkʰtɑˈkɑɾполезный
անօգուտɑnɔˈkʰutбесполезный
հնարավորhənɑɾɑˈvɔɾвозможный
անհնարɑnhəˈnɑɾневозможный
ազնիվɑzˈnivчестный
անազնիվнечестный
արդարɑɾˈtʰɑɾсправедливый
անարդարɑnɑɾˈtʰɑɾнесправедливый
ամոթɑˈmɔtʰстыд
անամոթɑnɑˈmɔtʰбесстыдный
ուրախuˈɾɑχвеселый, радостный
անուրախɑnuˈɾɑχневеселый; безрадостный
ավարտելɑvɑɾˈtɛlзаканчивать, завершать
անավարտнеоконченный, незавершенный
տպելtəˈpɛlпечатать, издавать
անտիպɑnˈtipнеопубликованный
զուսպzuspсдержанный
անզուսպɑnˈzuspнесдержанный
որոշելvɔɾɔˈʃɛlопределять, решать
անորոշɑnɔˈɾɔʃнеопределенный
վճարելvəʧɑˈɾɛlплатить
անվճարɑnvəˈʧɑɾбесплатный
ամոքելɑmɔˈkʰɛlлечить, утешать
անամոքɑnɑˈmɔkʰбезутешный
հաղթելhɑχˈtʰɛlпобеждать
անհաղթɑnˈhɑχtʰнепобедимый
դեպքdɛpkʰслучай, происшествие
նախադեպnɑχɑˈdɛpпрецедент
աննախադեպɑnːɑχɑˈdɛpбеспрецедентный
տպելtəˈpɛlпечатать
անտիպɑnˈtipнеопубликованный
Префикс может сочетаться с суффиксом -ի-
բուժելbuˈʒɛlлечить
անբուժելիɑnbuʒɛˈliнеизлечимый
սպասելəspɑˈsɛlждать
անսպասելիɑnspɑsɛˈliнеожиданный
ասելɑˈsɛlсказать
անասելիɑnɑsɛˈliнеслыханный (досл. несказанный)
հաղթահարելhɑʁtʰɑhɑˈɾɛlпреодолевать
անհաղթահարելիɑnhɑʁtʰɑhɑɾɛˈliнепреодолимый
հասկանալhɑskɑˈnɑlпонимать
անհասկանալիɑnhɑskɑnɑˈliнепонятный
անբուժելի հիվանդություն
неизлечимая болезнь
անավարտ պատմություն
незаконченная история
անորոշ վիճակ
неопределенное состояние
անզուսպ ցանկություն
безудержное желание
անսպասելի այց
неожиданный визит
աննպատակ կյանք
бесцельная жизнь
անհիմն մեղադրանք
беспочвенное обвинение
անառիկ ամրոց
неприступная крепость
անօգուտ ջանքեր
бесполезные усилия
անասելի տանջանքներ
неслыханные страдания
Сослагательное наклонение
Subjunctive mood
Ըղձական եղանակ
К показателю типа спряжения инфинитива присоединяется окончания
-ի
-ինք
-իր
-իք
-ր
-ին
I спряжение
-եի
-եինք
-եիր
-եիք
-եր
-եին
գրեի
գրեինք
գրեիր
գրեիք
գրեր
գրեին
II спряжение
-այի
-այինք
-այիր
-այիք
-ար
-ային
կարդայի
կարդայինք
կարդայիր
կարդայիք
կարդար
կարդային
Отрицательные формы образуются с помощью չ-
գրեի
չգրեի
կարդայի
չկարդայի
При скоплении трех согласных в начале слова ə обычно произносится только после первой. Если же первая согласная չ- – является отрицательной частицей, то скрытый слог (шва) ə произносится и после первой, и после второй согласной
չգրեմ
ʧʰəgɛɾɛm
Звук j перед гласными в окончании
գրեի
gɾɛji
կարդայի
kaɾdaji
Звук присутствует во всех формах кроме 3л. ед.ч.
Основные значения глаголов – обозначение желательных действий в прошлом
Рассматриваемое время, в определенной мере, "симметрично" по отношению к будущему времени сослагательного наклонения, т.е. выражает некоторые из его функций, но по отношению к прошлому. Но есть и различия
Քաղաքից գնամ, գյուղում ապրեմ։
(Я) хотел бы уехать из города, (я) хотел бы жить бы в деревне.
(Будущее время)
Երանի ժամանակին քաղաքից գնայի։
Хоть бы (я) вовремя уехал бы из города.
(Будущее в прошедшем)
Ո՞ւմ ասեմ։
Кому (мне) сказать?
Кому (мне) следует сказать?
Ո՞ւմ ասեի։
Кому (мне) следовало сказать?
Լուսանկարը բերել է, որ տեսնեք։
(Он) принес фотографию, чтобы (вы) смотрели.
Լուսանկարը բերել էր, որ տեսնեիք։
(Он) приносил фотографию, чтобы (вы) посмотрели.
Արագ քայլենք։
Давайте быстро шагать.
Արագ քայլեինք։
(Нам) следовало быстро шагать.
Может выступать в функции будущего времени сослагательного наклонения, причем при этом может выражать более сильно подчеркнутое желание
Примера нет.
Может выражать "вневременно" желательное действие представляемое невозможным или крайне маловероятным.
Примера нет.
Преимущественно в разговорной речи, употребляется как форма вежливой просьбы, пожелания
Եթե ձեզ նեղություն չէր լինի, ինձ համար մի բան նվազեիք։
Если бы вас это не затруднило, (вы) сыграли бы для меня что-нибудь.
Արա՜մ, գուցե գնայիր, Աշոտին կանչեիր։
Арам, может бы (ты) пошел бы, позвал бы (ты) Ашота.
Լիներ, այնպես լիներ, որ ինքը հնձվոր լիներ, նրանց արտը հնձեր, Սոնան հաց բերեր իրեն, շապիկը քրտներ, ու քրտնած նստեր կողքին։
Ա․ Բակունց
հնձելhnʣɛlкосить
հնձվորhnʣvɔɾкосарь
արտɑɾtнива
քրտնելkʰəɾtˈnɛlпотеть
քրտնածвспотевший
կողքինрядом
Լինե՜ր հեռու մի անկյուն
Լինե՜ր մանկան արդար քուն
Երազի մեջ երջանիկ
Հաշտ ու խաղաղ մարդկություն։
Հովհաննես Թումանյան
անկյունɑŋkˈjunугол
երազի մեջво сне (в мечте)
հաշտhɑʃtмирный, дружный
Ախ, ինչքա՛ն, ինչքա՛ն կուզեի լինել
Զինվոր հասարակ․
Հայության բոլոր ոսոխների դեմ կռվեի անդող
Անիի հզոր պարիսպների տակ։
Եվ հուր վրեժով
Զարկեի դարեր, զարկեի դարեր
Եվ բյուր վերքերով
Ընկնեի վսեմ պարիսպների տակ․
Սիրտս խաղաղվեր, հանգչեի հավերժ
Անիի անմահ պարիսպների տակ։
Ավետիք Իսահակյան
ինչքան կուզեի լինելкак бы (я) хотел быть
բոլոր ոսոխների դեմпротив всех противников (врагов)
անդողɑnˈdɔʁбеспрерывно, неустанно
պարիսպpɑˈɾispстена, ограда
հոտhɔtпламя
վրեժvəˈɾɛʒместь
զարկելzɑɾˈkɛlударять
վերքvɛɾkʰрана
վսեմvsɛmвысокий, возвышенный
խաղաղվելχɑʁɑʁˈvɛlуспокоиться
հանգչելhɑŋɡˈʧʰɛlпогаснуть, угаснуть (тж.пер.)
հավերժhɑˈvɛɾʒвечно, навечно
Թռչեի մտքով տուն,
Ուր իմ մայրն էր արթուն,
Տեսնեի այն առուն,
Կարոտով ես անհուն,
Որ ամեն մի գարուն
Ջրերով վարարուն
Կարկաչում է սարերում…
Գեղամ Սարյան
առուɑˈruручей
վարարունvɑɾɑˈɾunобильный, полноводный
Переведите.
1. Պարույր Սևակն ապրում էր մի աննախադեպ ժամանակաշրջանում։
2. Նրա գրքերը անհիմն ու անարդար քննադատության էին ենթարկվում։
3. Նա ստեղծագործելու անզուսպ ցանկություն ուներ։
4. Որևէ անբուժելի կամ անհաղթահարելի հիվանդություն չուներ նա, նրան անհնար էր հաղթել։
5. Սևակին մեզանից խլեց անհասկանալի, անհեթեթ պատահարը։
6. Նրա անտիպ նյութերը դեռ սպասում են հրատարակվելուն, իսկ ընթերցողներս` դրանց լույս տեսնելուն։
1. Паруйр Севак жил в беспрецедентную эпоху.
2. Его книги подвергались беспочвенной и несправедливой критике.
3. У него было безудержное желание творить.
4. Какой-либо неизлечимой или непреодолимой болезни у него не было, его невозможно было победить.
5. Севака у нас отняло непонятное, нелепое происшествие.
6. Его неопубликованные материалы еще ждут публикации, а (мы), читатели, их выхода в свет.
27–04–2020