Отрицательный префикс
արդյունքɑɾtʰˈjuŋkʰрезультат
ապարդյունɑpɑɾdˈjunбезрезультатный, напрасный
շնորհքʃəˈnɔɾkʰдар, умение, навык
ապաշնորհɑpɑʃˈnɔɾhбездарный, неумелый
օրենքɔˈɾɛŋkʰзакон
ապօրինիɑpɔɾiˈniнезаконный, противозаконный
կենտրոնkɛntˈɾɔnцентр
ապակենտրոնдецентрализованный
կենտրոնացնելkɛntɾɔnɑʦʰˈnɛlцентрализовать
ապակենտրոնացնելдецентрализовать
ապակենտրոնացումɑpɑkɛntɾɔnɑˈʦʰumдецентрализация
երախտիքjɛɾɑχˈtikʰзаслуга
ապերախտɑpɛˈɾɑχtнеблагодарный
ազգɑzɡнация
ազգայինɑzɡɑˈjinнациональный
ապազգայինɑpɑzɡɑˈjinантинациональный, космополитический
ապազգային քաղաքականություն
антинациональная политика
պաշտպանական ուժերի ապակենտրոնացում
децентрализация оборонительных сил
ապարդյուն ջանքեր
тщетные усилия
ապաշնորհ ու ապերախտ անձնավորություն
бездарная и неблагодарная личность
ապօրինի շինարարության օրինականացում
легализация незаконного строительства
ապերախտ որդի
неблагодарный сын
Наклонение – форма глагола, выражающая отношение действия к действительности. В армянском языке глаголы имеют 5 наклонений, в отличии от 3-х в русском языке.
Наклонения
Moods
Եղանակներ
Сослагательное наклонение
Subjunctive mood
Ըղձական եղանակ
Основная функция, вокруг которой группируются остальные, – обозначение действия, которое желательно после момента речи.
Будущее время сослагательного наклонения образуется окончаниями, которые присоединяются к показателю типа спряжения, кроме глаголов в 3л. ед.ч
-մ
-նք
-ս
-ք
-ել → -ի, -ալ → -ա
-ն
I спряжение
գրեմ
գրենք
գրես
գրեք
գրի
գրեն
II спряжение
կարդամ
կարդանք
կարդաս
կարդաք
կարդա
կարդան
Отрицательные формы сослагательного наклонения образуются добавлением չ-
գրեմ
գրենք
գրես
գրեք
գրի
գրեն
չգրեմ
չգրենք
չգրես
չգրեք
չգրի
չգրեն
կարդամ
կարդանք
կարդաս
կարդաք
կարդա
կարդան
չկարդամ
չկարդանք
չկարդաս
չկարդաք
չկարդա
չկարդան
Основная функция – обозначение действия желательного после момента речи.
Желательное действие
Քաղաքից գնամ, գյուղում ապրեմ։
(Я) хотел бы уехать из города, жить бы в деревне.
Подобное может быть выражено синонимичными фразами
Ուզում եմ քաղաքից գնալ, գյուղում ապրել։
(Я) хочу уехать из города, жить в деревне.
Для усиления часто употребляются:
երանի (թե)хоть бы,
միայն թեтолько бы.
Միայն թե ժամանակին գա։
Только бы (он) вовремя пришел.
Ա՜խ, երանի` թե այնպես մեռնեմ, որ դու ինձ սգաս։
Ах, хоть бы (я) так умер, чтоб ты обо мне скорбел.
Желание или намерение сделать что-л. в ближайшем будущем
Ասե՞մ։
(Мне) сказать?
Կարդա՞մ։
(Мне) прочесть?
Գնա՞մ։
(Мне) уйти?
Ե՞րբ գամ։
Когда (мне) придти?
Цель
Լուսանկարը բերեցի, որ տեսնես։
Фотографию (я) принес, чтоб (ты) увидел.
Это же значение, если говорящий и субъект действия – одно лицо, может быть выражено формой родительного падежа инфинитива
Եկա, որ ձեզ տեսնեմ։
Եկա ձեզ տեսնելու։
(Я) пришел, чтоб вас увидеть.
Եկան, որ նոր թերթերը կարդան։
Եկան նոր թերթերը կարդալու։
(Они) пришли, чтоб почитать новые газеты.
Условие
Եթե ուշանաս, չեմ սպասի։
Если (ты) будешь опаздывать, (я) не подожду.
Աչքովդ էլ տեսնես, չհավատաս։
Даже если (ты) увидишь (своими) глазами, (ты) не верь.
Побуждение, призыв (только в 1 лице)
Արագ քայլենք, որ չուշանանք։
Давайте быстро шагать, чтоб (нам) не опоздать.
В 3 лице с глаголом сочетается побудительное слово թող'пусть'
Թող գա։
Пусть (он) придет.
Թող ինձ չհիշեն, թող ինձ մոռանան։
Пусть меня не (они) помнят, пусть меня (они) забудут.
Благословение, проклятие
Աստված լինի քեզ օգնական։
Бог тебе в помощь.
Անիծվի այն օրը, որ նրան տեսա։
Будь проклят тот день, когда (я) его увидел.
Слово Աստված, если речь о христианском боге, употребляется без определенного артикля.
Удивление, недовольство, гнев
Ես աշխատեմ, իսկ դու խաղա՞ս։
Я буду работать, а ты играть?
При рассказе, в особенности, в разговорной речи, – придание большей наглядности действию, свидетелем которого был говорящий
Մոտեցա, տեսնեմ` մեկն ընկել է։
(Я) подхожу и вижу – один упал.
Մեկ էլ տեսնեմ` մարդ չկա։
Вдруг (я) вижу – никого нет.
В придаточных предложениях
Հայրը ցանկանում է, որ որդին շատ կարդա։
Отец желает, чтобы сын много читал.
Սաթենիկն ուզում է, որ Գրիգորը վերադառնա Հայաստան։
Сатеник хочет, чтобы Григор вернулся в Армению.
Երբ դու գաս, կխոսենք։
Когда ты придешь, (мы) поговорим.
Եթե դասագիրքդ բերես, միասին կպարապենք։
Если (ты) принесешь (твой) учебник, (мы) будем заниматься вместе.
Отрицательные формы второго лица сослагательного наклонения употребляются в побудительной и повелительной функции
Չհամարձակվես ինձ վիրավորել։
(Ты) не смей оскорблять меня!
Հանկարծ չմոռանաք ձեր հասցեները թողնել։
Случайно (вы) не забудьте оставить свои адреса.
Ահա պատմեմ ձեզ մի դեպք
Սի պատմություն, որ երբեք
Հիշատակով տըխրալի
Սըրտիս հանգիստ չի տալի։
Ավետիք Իսահակյան
Вот расскажу вам один случай,
одну историю, которая никогда
памятью грустной
сердцу (моему) покоя не дает.
Подстрочный перевод
երբեքjɛɾˈpʰɛkʰникогда
տալի(разг.)
տալիս щщщщ
Արագի ափին բոստանս լինի
Սալվի ուռ տընկեմ, վարդեր ու լալա․
Հով ուռենու տակ քողտիկս լինի
Օջախիս միջին կրակ բոցկըլտա։
Ու սրտով սիրած Շուշանս լինի,
Օջախիս կողքին գուրգուրենք իրար․–
Արագի ափին բոստանս լինի,
Ծով-քրտինք թափեմ Շուշիկիս համար։
Ավետիք Իսահակյան
բոստանbɔsˈtɑnбахча, огород (разг.)
բանջարանոցbɑnʤɑɾɑˈnɔʦʰбахча, огород (лит.)
սալվчинара, платан
սալվի ուռплатановая ива
տնկելtŋkɛlсажать (растение)
քողտիկkʰɔʁˈtikлачуга, шалаш
օջախɔˈʤɑχочаг (разн. зн.)
միջինmiˈʤinв (разг.)
մեջmɛʧʰв (лит.)
բոցկլտալbɔʦʰklˈtɑlгореть, разгораться, бушевать (тж. пер.)
օջախիս կողքինоколо моего очага
գուրգուրելɡuɾɡuˈɾɛlласкать, лелеять
ծով-քրտինքморе пота
Существительные не меняя формы могут выполнять функцию прилагательного
քարkʰɑɾкамень
քար սիրտкаменное сердце
ծովʦɔvморе
ծով-քրտինքморе пота
Թե աչքերս քեզ որոնեն
Ես կփակեմ մութ կոպերով
Որ աշխարհում քեզ չտեսնեմ։
Թե խենթ լեզուս անունդ տա
Ես կսեղմեմ ատամներով
Որ հնչյուն իսկ չշշնջա։
Բայց երբ սիրտս, սիրտս է ուզում
Ձայնել ու քեզ տեսնել իր դեմ
Ինչո՞վ փակեմ սրտիս լեզուն
Սրտիս աչքը ինչո՞վ փակեմ։
Սիլվա Կապուտիկյան
որոնելvɔɾɔˈnɛlискать
կոպkɔpвеко
խենթχɛntʰсумасшедший, безумный (тж. пер.)
սեղմելəсжимать, жать, пожимать, нажимать
հնչյունhənʧʰˈjun(лингв.) звук
շշնջալʃəʃənˈʤɑlшептать
ձայնելʣɑjˈnɛlподавать голос, окликать
Переведите.
1. Гагик мечтает, чтоб его дети жили в большом городе.
2. Чем (мне) закрыть это ведро?
3. (Мне) открыть дверь?
4. Я очень хочу, чтоб в нашем саду были и большие красные розы.
5. Пусть все молодые (люди) живут счастливо.
1. Գագիկը երազում է, որ իր երեխաները մեծ քաղաքում ապրեն։
2. Ինչո՞վ ծածկեմ այս դույլը։
3. Դուռը բացե՞մ։
4. Ես շատ եմ ուզում, որ մեր այգում մեծ կարմիր վարդեր էլ լինեն։
5. Թող բոլոր երիտասարդները երջանիկ ապրեն։
•
Переведите.
1. Ամենաերջանիկ աստղագետը Գալիլեո Գալիլեյն է։
2. Նա իր ուսանող ընկերների մեջ զատվում էր բացառիկ ընդունակություններով, հետաքրքրությունների անսովոր լայնությամբ։
3. Բնությունը նրան օժտել էր հանդուգն բնավորությամբ։
4. Նա հակադրվում էր ամենքին ու ամեն ինչի` սկսած պատանեկան հասակից մինչև իր կյանքի վերջը։
5. Եվ եթե նրա համար դա դժբախտություն դարձավ, ապա մարդկության, գիտության ու ապագա քաղաքակրթությունների համար` միայն բարեբախտություն։
6. Տասնինը տարեկան հասակում, դեռ համալսարանը չավարտած, Գալիլեո Գալիլեյն հայտնագործում է ճոճանակի կամ թելից կախված ծանրոցի շարժման օրենքը։
1. Самый счастливый астроном – Галилео Галилей.
2. Он среди своих друзей-студентов выделялся исключительными способностями и непривычной широтой интересов.
3. Природа одарила его дерзким характером.
4. Он противопоставлялся всем и всему, начиная с юношеского возраста до конца своей жизни.
5. И если для него это стало несчастьем, то для человечества, науки и будущих цивилизаций – только счастьем.
6. В (возрасте) девятнадцать лет, еще не окончив университет, Галилео Галилей открывает закон движения маятника или привязанного к веревке груза.
զատվելzɑtˈvɛlвыделяться
բացառիկbɑʦʰɑˈrikисключительный
լայնությունlɑjnuˈʦʰjunширота
հանդուգնhɑnˈduɡənдерзкий
հակադրվելhɑkɑdɾˈvɛlпротивопоставляться
ամեն ինչի(ն)всему
սկսածəskəˈsɑʦначиная с
պատանեկանpɑtɑnɛˈkɑnюношеский
մինչևminˈʧʰɛvдо
դարձավ դժբախտությունстало несчастьем
ապաɑˈpɑто
ապագաɑpɑˈɡɑбудущий; будущее
քաղաքակրթությունkʰɑʁɑkʰɑkəɾtʰutʰˈjunцивилизация
միայնmiˈjɑjnтолько
բարեբախտությունbɑɾɛbɑχtutʰˈjunсчастье
դեռdɛrеще
չավարտածне окончив
հայտնագործելhɑjtnɑɡɔɾˈʦɛlоткрывать, изобретать
ճոճանակʧɔʧɑˈnɑkмаятник
թելից կախվածпривязанный к веревке
ծանրոցʦɑnˈɾɔʦʰгруз
27–04–2020