Суффикс продуктивен в образовании
Наименования действующего лица и прилагательные
գաղթɡɑχtʰисход, переселение
գաղթելɡɑχˈtʰɛlмигрировать, переселяться
գաղթականɡɑʁtʰɑˈkɑnизгнанный, беженец
գաղթɡɑχtʰисход, переселение
արտագաղթɑɾtɑˈɡɑχtʰэмиграция
ներգաղթnɛɾˈɡɑχtʰиммиграция, репатриация
փախչելpʰɑχˈʧʰɛlубегать, сбегать
փախուստpʰɑˈχustпобег
փախստականpʰɑχstɑˈkɑnбеглый; беглец, беженец
շենʃɛnблагоустроенный, обустроенный; поселок, селение
շինականʃinɑˈkɑnселянин, крестьянин; сельский, деревенский
ազգɑzɡнация, род
ազգականɑzɡɑˈkɑnродственник; родственный
ազնիվɑzˈnivчестный
ազնվականɑznəvɑˈkɑnблагородный, благородного происхождения; дворянин
թափառելtʰɑpʰɑˈrɛlбродить
թափառականtʰɑpʰɑrɑˈkɑnбродячий, бродяжнический; бродяга, странник
աքսորելɑkʰsɔˈɾɛlссылать
աքսորɑkʰˈsɔɾссылка
աքսորականɑkʰsɔɾɑˈkɑnссыльный (тж. сущ.)
պահպանելˌpɑhpɑˈnɛlоберегать, хранить, соблюдать
պահպանողականpɑhpɑnɔʁɑˈkɑnконсервативный; консерватор
օգնելɔkʰˈnɛlпомогать
օգնականɔkʰnɑˈkɑnпомощник; вспомогательный, подсобный
համալսարանhɑmɑlsɑˈɾɑnуниверситет
համալսարանականhɑmɑlsɑɾɑnɑˈkɑnуниверситетский; преподаватель, студент, выпускник университета
ՀեգելГегель
հեգելականhɛɡɛlɑˈkɑnгегельянский, гегельянец
ԿանտКант
կանտականkɑntɑˈkɑnкантианский; кантианец
դպրոցdəpˈɾɔʦʰшкола
դպրոցականdəpɾɔʦʰɑˈkɑnшкольный; школьник
վաճառելvɑʧɑˈrɛlпродавать
վաճառականvɑʧɑrɑˈkɑnторговец; торговый
հեղափոխությունhɛʁɑpʰɔχutʰˈjunреволюция
հեղափոխականhɛʁɑpʰɔχɑˈkɑnреволюционный; революционер
կուսակցությունkusɑkʦʰutʰˈjunполитическая партия
կուսակցականkusɑkʦʰɑˈkɑnпартийный; партиец
զինվորzinˈvɔɾсолдат
զինվորականzinvɔɾɑˈkɑnвоинский; военный (тж. сущ.)
Существительные
մահmɑhсмерть
խոսելχɔˈsɛlговорить
մահախոսականmɑhɑχɔsɑˈkɑnнекролог
գնահատելɡənɑhɑˈtɛlоценивать
գնահատականоценка, отметка
վկաvəˈkɑсвидетель
վկայելvkɑˈjɛlсвидетельствовать
վկայականvəkɑjɑˈkɑnсвидетельство
գրավɡəˈɾɑvзалог, заклад
գրավականɡɾɑvɑˈkɑnзалог, гарантия
գոյɡɔjбытие, субстанция
գոյականɡojɑˈkɑnсуществительное
ածանցɑˈʦɑntsʰпроизводное слово
ածականɑʦɑˈkɑnприлагательное
թիվtʰivчисло
թվականtʰəvɑˈkɑnчислительное
Существительные и прилагательные
մեղադրելmɛʁɑdˈɾɛlобвинять
մեղադրականmɛʁɑdɾɑˈkɑnобвинительный; обвинительное заключение
գրախոսելɡɾɑχɔˈsɛlрецензировать
գրախոսականɡɾɑχɔsɑˈkɑnрецензия, рецензионный
կենսագրությունkɛnsɑɡɾutʰˈjunбиография
կենսագրականkɛnsɑɡɾɑˈkɑnбиографический; биография
պարբերաբարpɑɾbɛɾɑˈbɑɾпериодически
պարբերականpɑɾbɛɾɑˈkɑnпериодический; периодическое издание
ծնունդtsəˈnundрождение
ծննդականʦnːdɑˈkɑnродильный; свидетельство о рождении, метрика
ստանալəstɑˈnɑlполучать
ստացականstɑʦʰɑˈkɑnрасписка (о получении); приобретенный, не природный, (грамм.) притяжательный
ստացական հոդ
притяжательный артикль
համալսարանական ընկերուհի
университетская подруга
պահպանողական կուսակցություն
консервативная партия
մտավորական խավ
слой интеллигенции
ծննդյան վկայական
свидетельство о рождении
մոտիկ ազգական
близкий родственник
ազգակցական կապեր
родственные связи
թափառական աշուղ
бродячий ашуг
դպրոցական ծնողական խորհուրդ
школьный родительский совет
հաջողության գրավական
гарантия успеха
Сложные слова образуются, как правило, из двух основ при помощи интерфикса -ա-.
Сложные слова с компонентом նկար'картина'
բանbɑnвещь
բնանկարbnɑŋˈkɑɾпейзаж
դեմքdɛmkʰлицо
դիմանկարdimɑnəˈkɑɾпортрет
յուղjuʁмасло
յուղանկարjuʁɑŋˈkɑɾкартина маслом
ջուրʤuɾвода
ջրանկարʤɾɑŋˈkɑɾакварель
ծովʦɔvморе
ծովանկարʦɔvɑŋˈkɑɾморской пейзаж
ծովանկարիչʦɔvɑŋkɑˈɾiʧʰмаринист
լույսlujsсвет
լուսանկարlusɑnəˈkɑɾфотография
լուսանկարիչlusɑnəkɑˈɾiʧʰфотограф
լուսանկարչությունlusɑnəkɑɾʧʰutʰˈjunфотография (занятие)
մանրˈmɑnəɾмаленький
մանրանկարmɑnɾɑŋˈkɑɾминиатюра
մանրանկարիչmɑnɾɑŋkɑˈɾiʧʰминиатюрист
մանրանկարչությանминиатюра (вид живописи)
հայկական բնանկարներ
армянские пейзажи (картины)
լուսանկարների ցուցահանդես
выставка фотографий
հայտնի ծովանկարիչ
известный маринист
միջնադարյան մանրանկարչություն
средневековая миниатюра
Слова, которые указывают на относительно устойчивый признак предмета – прилагательные
մեծmɛʦбольшой
երկարjɛɾˈkɑɾдлинный
լուսավորlusɑˈvɔɾсветлый
լեռնայինlɛrnɑˈjinгорный
մայրականmɑjɾɑˈkɑnматеринский
Они выражают этот признак двумя способами
Качественные прилагательные
գեղեցիկɡɛʁɛˈtsʰikкрасивый, прекрасный
համեստhɑˈmɛstскромный
հասարակhɑsɑˈɾɑkпростой
պարզpɑɾzпростой, ясный
հաստhɑstтолстый (не о человеке)
կլորkəˈlɔɾкруглый
Относительные прилагательные
քարեkʰɑˈɾɛкаменный
լեռնայինlɛrnɑˈjinгорный
մայրականmɑjɾɑˈkɑnматеринский
Однако, эти два типа в армянском, как и в других языках, не всегда четко разграничены, в особенности, в поэтической речи.
Մի մայր ուներ չորս հատ որդի։
Մեկը` ուսած, հռչակավոր
Ուներ ամբիոն վարժապետի․
Սակայն մյուսը` կրոնավոր
Մի քահանա սրբակենցաղ․
Եվ երրորդը` վաճառական
Լայն ձեռնարկներ, մեծ առուծախ․
Իսկ վերջինը… թափառական
Կարիքի մեջ` աղքատ ու խեղճ։
Երբ մահն եկավ, մայրը Աստծուց
Շնորհ խնդրեց – տեսնել շիրմից
Թե ինչպիսի՞ վերաբերում
Պիտ ունենա որդիներից։
Վարժապետը գրեց ներբող
Աղոթք կարդաց սուրբ քահանան
Եվ հարուստը նվիրեց փող․
Բայց հեգ որդին թափառական
Բեկված սիրտը մորը բերեց…
Ավետիք Իսահակյան
հատhɑtштука (о людях – разг.)
ուսածобразованный, начитанный (уст.)
ուսյալusˈjɑlобразованный, начитанный
հռչակավորhərʧʰɑkɑˈvɔɾславный, прославленный
պիտpit(кратк.) должен
պիտիpiˈti(должен
վարժապետvɑɾʒɑˈpɛtпедагог, наставник
կրոնավորkɾɔnɑˈvɔɾцерковный; церковник
քահանաkʰɑhɑˈnɑсвященник
սրբակենցաղsɾbɑkɛnˈʦʰɑʁ(досл.) святого быта
առուծախɑruˈʦɑχ(разг.) торговля
կարիքkɑˈɾikʰнужда, надобность
ներբողnɛɾˈpʰoʁода
հեգhɛɡжалкий, бедный, несчастный
բեկվածразбитый (тж. пер.)
Переведите.
1. Ալպինիզմը սպորտ է, սպորտի ամենադժվարին ձևերից մեկը, ֆիզիկական, տեխնիկական ու հոգևոր բացառիկ տվյալներ պահանջող։
2. Ֆիզիկապես ուժեղ ու ճարպիկ ամեն մի երիտասարդ չի կարող ալպինիստ դառնալ։
3. Ալպինիստի գործելու ձևը սոսկ ֆիզիկական է թվում միայն առաջին հայացքից։
4. Նրա ողջ էությունը հոգեկան է։
5. Այսինքն այս դեպքում որոշիչդ հոգևոր պահանջներն են։
6. Բազմիցս ասել եմ, որ ալպինիզմը չունի հանդիսատես, չունի ծափահարող, ալպինիստի գործած սխրանքի միակ վկան ինքն է։
1. Альпинизм – спорт, один из самых трудных видов спорта, требующий исключительных физических, технических и духовных данных.
2. Не каждый физически сильный и ловкий молодой человек может стать альпинистом.
3. Способ действия альпиниста сугубо физическим кажется только с первого взгляда.
4. Вся его сущность духовна.
5. В этом случае решающими становятся духовные требования.
6. (Я) не раз (досл. многократно) говорил, что у альпинизма нет зрителя, нет аплодирующих – единственным свидетелем совершенного альпинистом подвига является (он) сам.
•
Переведите.
1. "Венеция" Айвазовского – одно из лучших его произведений.
2. Это пейзаж с приморским видом, изображениями людей.
3. Три молодых женщины с маленьким мальчиком подошли к берегу моря, чтобы сесть в лодку.
4. Вдали виднеются очертания зданий, храмов, башен города Венеция.
5. Здесь изображен тихий (мирный), спокойный, с зеркальной поверхностью залив Венеции.
6. Так же спокойно и мирно (тихо) выглядят люди.
7. На первом плане видно древнее и толстоствольное дерево.
1. Այվազովսկու «Վենետիկը» նրա լավագույն ստեղծագործություններից է։
2. Դա բնանկար է` ծովափնյա տեսարան, մարդկանց պատկերներով։
3. Երեք երիտասարդ կանայք մի փոքրիկ տղայի հետ մոտեցել են ծովափին` նավակ նստելու։
4. Հեռվում երևում են Վենետիկ քաղաքի շենքերի, տաճարների, աշտարակների ուրվագծերը։
5. Այստեղ պատկերված է Վենետիկի խաղաղ, հանգիստ, հայելապատ մակերեսով ծովածոցը։
6. Նույնքան հանգիստ ու խաղաղ են երևում մարդիկ։
7. Առաջին պլանում երևում է հնամենի ու հաստաբուն մի ծառ։
•
Запомните словосочетания и составьте с ними предложения.
մեծ սենյակ
большая комната
լուսավոր դահլիճ
светлый зал
կայուն վիճակ
устойчивое положение
միջնադարյան ձեռագիր
средневековая рукопись
անգլուխ ձիավոր
всадник без головы
շոգ եղանակ
жаркая погода
մեծ նվաճում
значительное (досл. большое) достижение
բարի հայացք
добрый взгляд
Образец
Մենք մեծ հարգանքով ենք վերաբերվում մեր սիրելի ուսուցիչներին։
Мы с большим уважением относимся к нашим любимым учителям.
Կոմխոասը օպերաներ չի գրել, բայց ավելի մեծ գործ է կատարել, հայտնագործել է մեր ազգային երգը։
Комитас не писал опер, но сделал большее дело – открыл нашу народную песню.
27–04–2020