Префикс выражает значения
փոխելpʰɔˈχɛlменять, изменять, обменивать
Перемещение
անցɑnʦʰпроход; спустя
անցնելɑnʦʰˈnɛlпроходить, переходить
փոխանցելpʰɔχɑnˈʦʰɛlпередавать (кому-л.)
դնելdəˈnɛl класть, ставить
փոխադրելpʰɔχɑdˈɾɛlпереводить, перевозить
Вместо, взаимно
հատուցելhɑtuˈʦʰɛlвоздавать, расплачиваться
փոխհատուցելpʰɔχhɑtuˈʦʰɛlвозмещать
շահʃɑhвыгода, прибыль
շահավետʃɑhɑˈvɛtвыгодный, прибыльный
փոխշահավետpʰɔχʃɑhɑˈvɛtвзаимовыгодный
այցɑjtsʰпосещение, визит
փոխայցpʰɔˈχɑjʦʰответный визит
ազդեցիկɑzdɛˈʦʰikвлиятельный, эффективный
ազդեցությունɑzdɛʦʰutʰˈjunвлияние, воздействие
փոխազդեցությունpʰɔχɑzdɛʦʰutʰˈjunвзаимовлияние
առնելɑrˈnɛlбрать
փոխառնելpʰɔχɑrˈnɛlзаимствовать
վստահvəsˈtɑhдоверенный, уверенный
վստահությունvəstɑhutʰˈjunдоверие
փոխվստահությունpʰɔχvstɑhutʰˈjunвзаимное доверие
պայմանдоговор, условие
պայմանավորվելpɑjmɑnɑvɔɾˈvɛlдоговариваться
պայմանավորվածությունpɑjmɑnɑvɔɾvɑʦutʰˈjunдоговоренность
փոխպայմանավորվածությունpʰɔχpɑjmɑnɑvɔɾvɑʦutʰˈjunвзаимодоговоренность
օգնելɔkʰˈnɛlпомогать
օգնությունɔkʰnutʰˈjunпомощь
փոխօգնությունpʰɔχɔɡnutʰˈjunвзаимопомощь
Должность, пост, замещение
նախ-впереди
գահɡɑhтрон, кресло
նախագահnɑχɑˈɡɑhпредседатель, президент
փոխնախագահpʰɔχnɑχɑˈɡɑhзаместитель председателя, вице-президент
արքաɑɾˈkʰɑкороль
փոխարքաpʰɔχɑɾˈkʰɑвице-король
հյուպատոսhjupɑˈtɔsконсул
փոխհյուպատոսpʰɔχhjupɑˈtɔsвице-консул
նախարարnɑχɑˈɾɑɾминистр
փոխնախարարpʰɔχnɑχɑˈɾɑɾзаместитель министра
տունtunдом
օրենքɔˈɾɛŋkʰзакон
փոխտնօրենpʰɔχtnɔˈɾɛnзаместитель директора
դրամdəˈɾɑmденьги
դրամական փոխանցումներ
денежные переводы
պաշտոնpɑʃˈtɔnдолжность, место
պաշտոնական փոխայցեր
официальные взаимные визиты
գործɡɔɾʦработа, дело
փոխշահավետ գործարք
взаимовыгодная сделка
գիտելзнать
գիտությունɡitutʰˈjunзнание, наука
կիրթkiɾtʰкультурный, образованный, просвещённый
կրթությունkəɾtʰutʰˈjunобразование
գիտության և կրթության փոխնախարար
замминистра науки и образования
ինստիտուտի փոխտնօրեն
замдиректора института
По модели инфинитив ＋ существительное образуется много употребительных сложных слов
գործելɡɔɾˈʦɛlдействовать
կերպkɛɾpспособ, вид
գործելակերպɡɔɾʦɛlɑˈkɛɾpспособ действий
գրելɡəˈɾɛlписать
ձևʣɛvформа
գրելաձևɡɾɛlɑˈʣɛvманера письма
գրելɡəˈɾɛlписать
ոճvɔʧстиль
գրելաոճɡɾɛlɑˈɔʧстиль письма
միտքmitkʰмысль
մտածելmətɑˈʦɛlдумать
կերպkɛɾpспособ, вид
մտածելակերպmətɑʦɛlɑˈkɛɾpспособ мышления
մտածելmətɑˈʦɛlдумать
ձևʣɛvформа
մտածելաձևmtɑʦɛlɑˈʣɛvспособ мышления
վարվելvɑɾˈvɛlвести (себя), поступать
կերպkɛɾpспособ, вид
վարվելակերպvɑɾvɛlɑˈkɛɾpманера, стиль поведения
վառvɑrгорящий
վառելvɑˈrɛlжечь, сжигать
փայտpʰɑjtдерево, древесина
վառելափայտvɑrɛlɑˈpʰɑjtдрова
վառելvɑˈrɛlжечь, сжигать
նյութnjutʰматериал в (разн. зн.)
վառելանյութvɑrɛlɑnˈjutʰгорючее
պատմելpɑtˈmɛlрассказывать
ոճvɔʧстиль
պատմելաոճpɑtmɛlɑˈɔʧстиль, манера повествования
խոսելχɔˈsɛlговорить
ձևʣɛvформа
խոսելաձևманера говорить
գեղɡɛʁкрасота
գեղեցիկ խոսելաձև
красивая манера говорения
պատշաճ վարվելակերպ подобающий стиль поведения
չորʧʰoɾтолько, сухой չոր վառելափայտ сухие дрова
ուրույնuˈɾujnособый, особенный ուրույն մտածելակերպ своеобразный стиль мышления
հասկանալի պատմելաոճ понятная манера повествованияЛексика
Инфинитив не образует личные формы, в предложении выступает самостоятельно
Նա ցանկանում է ապրել գյուղացիների հետ։
Он желает жить с крестьянами.
Աշոտը որոշել է մեկնել արտասահման։
Ашот решил выехать за границу.
Տիգրանիկը ուզում է խաղալ պարտեզում։
Тигранчик хочет играть в саду.
Չեմ կարող տանել ուրիշի ցավը։
(Я) не могу переносить чужую (досл. чужого) боль.
Инфинитив может принимать артикль и выступать в роли существительного
Ամռանը ծովում լողալը օգտակար է։
Летом в море купание полезно.
Ծխելը վնասակար է։
Курение вредно.
Инфинитив может принимать притяжательные артикли
խաղալս = իմ խաղալը
խաղալդ = քո խաղալը
Инфинитив склоняется, приобретая признаки существительного. Значения, выражаемые падежными формами, сходны с падежами существительных
nom
կարդալ
կարդալը
gen
կարդալու
dat
կարդալու
կարդալուն
acc
կարդալ
կարդալը
abl
կարդալուց
ins
կարդալով
loc
կարդալում
Определенный артикль инфинитив принимает в именительном, дательном и винительном падежах.
Инфинитив в литературном языке не образует форм множественного числа.
Падежные формы инфинитива употребляются, например, с послелогами
գրելու համարчтобы писать (род.)
խաղալու մասինоб игре (о том, чтобы играть) (род.)
խոսելուց առաջперед тем, как заговорить (отл.)
ուտելուց հետոпосле того, как поел (отл.)
նկարելուց բացիкроме рисования (отл.)
սիրելով հանդերձлюбя (инстр.)
Родительный падеж употребляется и в функции обстоятельства цели
գնալ ջուր խմելու
идти пить воду
Եկել էր մեզ տեսնելու։
(Он) пришел, чтобы повидать нас.
Дательный падеж
Նա սպասում էր դռան բացվելուն։
Он ждал, чтоб открытия двери.
Сравните –
Նա սպասում էր ուսուցչին։
Он ждал учителя.
Отложительный падеж
Նա խուսափում էր մեզ հետ հանդիպելուց։
Он избегал встречаться с нами.
Շատ աշխատելուց չէր կարողանում քնել։
От того, что много работал, (он) не мог уснуть.
Эта же мысль выражается с помощью формы инструментального падежа слова պատճառ'причина' с родительным падежом инфинитива
Շատ աշխատելու պատճառով չէր կարողանում քնել։
Из-за того (по причине), что много работал, (он) не мог заснуть.
Инструментальный падеж
Ուսուցչին նկատելով` աշակերտը ներս մտավ։
Заметив учителя, ученик вошел.
Вместе с зависимыми словами форма инструментального падежа инфинитива образует оборот, который обычно выделяется знаком « ` » (բութ) в начале или в конце предложения, и запятыми, если он в середине предложения
Զգալով նրա դրությունը` ես դուրս եկա սենյակից։
Ես դուրս եկա սենյակից` զգալով նրա դրությունը։
Ես, զգալով նրա դրությունը, դուրս եկա սենյակից։
Чувствуя его состояние, я вышел из комнаты.
Подобные употребления инструментального падежа инфинитива в функции обстоятельства образа действия, причины, основания, времени весьма распространены.
Местный падеж. Употребляется крайне редко
Ես ծույլ եմ նամակ գրելում։
Я ленив в писании писем.
Для выражения этого значения обычно употребляется родительный падеж с послелогом մեջ
Սովորելու մեջ նա հավասարը չուներ։
В учебе он не имел равных.
Ապրելուց քաղցր է մեռնել քեզ համար
Զգալ, որ դու կաս և լինել հեռու,
Երկրպագել քեզ առանց սիրվելու,
Երագել միշտ քեզ – լինել քեզ օտար…
Ստվերըդ փնտրել ամեն տեղ, ուր խենթ
Հոգին կարող է թռիչքով չափել․
Անանց կարոտում անվերջ տառապել
Եվ սիրել քեզնից բաժանված հավետ…
Ու գերեզմանում սև հողերի տակ
Զգալ, որ անցար և քեզ չըկանչել,
Եվ ոչ մի հուշով սիրտըդ չըտանջել,
Ու չըխռռվել բերկրանքըդ հստակ…
Վահան Տերյան
Ով չի սիրում իր երկիրը, նա ոչինչ սիրել չի կարող։
Ջորջ Բայրոն
Ամենաազատ մարդը նա է, ով կարողանում է ազատ լինել նույնիսկ ստրկության մեջ։
Ֆոնտենել
երկիրjɛɾˈkiɾземля, территория
պագելpɑˈkʰɛlцеловать
երկրպագելjɛɾkɾpɑˈɡɛlпоклоняться, боготворить
ստվերstəˈvɛɾтень
ամեն տեղвезде, всюду
թիռtʰirполет
թռիչքtʰəˈritʃkʰполет
կանչkɑnʧʰзов, крик
չկանչելне звать
կարոտkɑˈɾɔtтоска (по кому-либо), нуждающийся, бедный
տառապելtɑrɑˈpɛlстрадать
քեզնից բաժանվածотделенный от тебя, разлученный с тобой
հավետhɑˈvɛtнавсегда
գերեզմանɡɛɾɛzˈmɑnмогила
ոչ մի հուշովни одним воспоминанием
խռովելволновать, тревожить; ссориться, обижаться
բերկրանքbɛɾkɾɑŋkʰотрада, восторг, ликование
հստակчистый, ясный, прозрачный; четкий
Переведите.
1. Գրելու համար պետք է ձիրք ունենալ։
2. Խաղալու մասին դասերդ անելուց հետո կխոսենք։
3. Խոսելուց առաջ պետք է մի փոքր մտածել։
4. Ուտելուց առաջ և հետո լվանում են ձեռքերը։
5. Նկարելուց բացի ուրիշ շնորհք չունի։
6. Սիրելով հանդերձ բաժանվեցի նրանից։
7. Զարմանալու հերթն ինձ հասավ։
1. Для того, чтобы писать нужно иметь дарование.
2. О том, чтобы поиграть, (мы) поговорим после того, как сделаешь (твои) уроки.
3. Перед тем, как говорить, нужно немного подумать.
4. Перед и после еды (люди) моют руки.
5. Кроме рисования (у него) нет других дарований.
6. Любя, (он) расстался с ним.
7. Очередь удивляться дошла до меня.
•
Переведите.
1. Տասը տարի առաջ, Մռսկվայռւմ ինստիտուտը ավարտելուց և լուրջ մասնագետ դառնալուց հետո Վահանը վերադարձավ հայրենի տուն։
2. Նրա մասնագիտությունը ճշգրիտ գիտությունների ոլորտից էր։
3. Նա կարող էր մեծ հաջողությունների հասնել ու երջանիկ կյանք վարել այնտեղ, սակայն գերադասեց ապրել հայրենիքում։
4. Այստեղ էլ առանց շատ ջանքեր թափելու Վահանը աշխատանքի անցավ մի շատ կարևոր ձեռնարկությունում։
5. Նա հակիրճ ներկայացրեց իր կենսագրությունը, ապա կարճ զրույց ունեցավ ձեռնարկության ղեկավարի հետ։
6. Վահանին անմիջապես նշանակեցին բաժնի վարիչ։
7. Հիմա նա ընտանիք է կազմել և կարողանում է օգնել նաև ծանր վիճակում գտնվող իր ծնողներին։
1. Десять лет назад, после окончания института в Москве и после того, как стал серьезным специалистом, Вахан вернулся в отчий дом.
2. Его специальность была из сферы точных наук.
3. Он мог достичь больших успехов и жить там счастливой жизнью, однако (он) предпочел жить на родине.
4. Здесь же, не прилагая больших усилий, Вахан приступил к работе в очень важном предприятии.
5. Он кратко представил свою биографию, потом (он) имел недолгую беседу с руководителем предприятия.
6. Вахана (они) сразу же назначили заведующим отделом.
7. Теперь он создал семью и (он) может помогать находящимся в тяжелом положении родителям.
ընտանիք կազմելсоздать семью
կյանք վարելвести жизнь
շատ ջանքեր թափելприложить много усилий
աշխատանքի անցնելприступить к работе
•
Переведите.
1. От чтения еще никто не уставал.
2. Дойдя домой, (я) снял (свою) шубу.
3. "Нет ничего лучше еды",– любят шутить подростки.
4. Зайдя в свою комнату, Сона быстро включила телевизор.
5. На улицах Еревана есть много фонтанчиков с питьевой водой.
6. Понимая суть дела, Анна предпочла молчать.
1. Կարդալուց դեռ ոչ ոք չի ձանձրացել։
2. Տուն հասնելով` հանեցի մուշտակս։
3. «Ուտելուց լավ բան չկա»,– սիրում են կատակել դեռահասները։
4. Մտնելով իր սենյակը` Սոնան շտապ միացրեց հեռուստացույցը։
5. Երևանի փողոցներում խմելու ջրի շատ ցայտաղբյուրներ կան։
6. Հասկանալով գործի էությունը` Աննան գերադասեց լռել։
26–04–2020