Образованные суффиксами прилагательные соответствуют действию, обозначенному глаголом
տանելtɑˈnɛlнести, вести; везти; (пер.) выносить
տանելիtɑnɛˈliвыносимый, переносимый
ատելɑˈtɛlненавидеть
ատելիɑtɛˈliненавистный
խղճալχəχˈʧɑlжалеть, сострадать
խղճալիχʁʧɑˈliжалкий, достойный жалости
բնակվելbənɑkˈvɛlпроживать
բնակելիbnɑkɛˈliжилой
զարմանալzɑɾmɑˈnɑlудивляться
զարմանալիzɑɾmɑnɑˈliудивительный
հասկանալhɑskɑˈnɑlпонимать
հասկանալիhɑskɑnɑˈliпонятный
ուսանելusɑˈnɛlучиться
ուսանելիusɑnɛˈliпоучительный
Подобные образования частотны особенно с отрицательным префиксом
անցնելɑnʦʰˈnɛlпроходить; переходить
անանցանելիɑnɑnʦʰɑnɛˈliнепроходимый
բուժելbuˈʒɛlлечить
անբուժելիɑnbuʒɛˈliнеизлечимый
դառնալdɑrˈnɑlвернуться
անդառնալիɑndɑrnɑˈliбезвозвратный, необратимый
տանելիtɑnɛˈliвыносимый, переносимый
անտանելիɑntɑnɛˈliневыносимый
լռելləˈrɛlмолчать
անլռելիɑnlrɛˈliнеумолкаемый
ընդունելəntʰuˈnɛlпринимать
անընդունելիɑnəndunɛˈliнеприемлемый
իմանալimɑˈnɑlзнать
անիմանալիɑnimɑnɑˈliнепознаваемый, непостижимый
զարմանալի մարդ удивительный человек
բազմահարկ բնակելի շենք многоэтажный жилой дом
անբուժելի հիվանդություն неизлечимая болезнь
անտանելի վիշտ невыносимое горе (скорбь)
ուսանելի վարք поучительное поведение
անընդունելի առաջարկ неприемлемое предложение
անդառնալի կորուստ безвозвратная потеряЛексика
Нестандартные глаголы образуют формы повелительного наклонения следующим образом
ասելɑˈsɛlсказать
ասա՛скажи
ասացե՛քскажите
ասե՛քскажите
բերելbɛˈɾɛlпринести; привезти
բե՛րпринеси
բերե՛քbɛˈɾɛkʰпринесите
տեսնելtɛsˈnɛlвидеть
տե՛սсмотри
տեսե՛քсмотрите
թողնելtʰɔʁˈnɛlоставить; (от)пускать
թո՛ղtʰɔʁпусти
թողե՛քпустите
առնելɑrˈnɛlбрать; покупать
ա՛ռɑrбери
առե՛քберите
բացելbɑˈʦʰɛlоткрывать
բա՛ցbɑʦʰоткрой
բացե՛քоткройте
բանալbɑˈnɑl(уст.) открывать
բա՛ցbɑʦʰоткрой
բացե՛քоткройте
տանելtɑˈnɛl(у)нести, (у)вести, (у)везти
տա՛րtɑɾунеси
տարե՛քунесите
դնելdəˈnɛlкласть, ставить
դի՛րположи
դրե՛քположите
տալtɑlдавать
տո՛ւրtuɾдай
տվե՛քдайте
անելɑˈnɛlделать
արա՛ˈɑɾɑделай
արե՛քделайте
լալlɑlплакать
լա՛ցlɑʦʰплач
լացե՛քплачте
լվանալləvɑˈnɑlмыть, стирать
լվա՛lvɑмой
լվացե՛քмойте
վեր կենալвставать, подниматься
վե՛ր կացвстань
վե՛ր կացեքвстаньте
դառնալdɑrˈnɑlпревращаться
դարձի՛րпревратись
դարձե՛քпревратитесь
վերադառնալvɛɾɑdɑrˈnɑlвозвращаться
վերադարձի՛րвернись
վերադարձե՛քвернитесь
բառնալbɑrˈnɑlгрузить
բարձի՛րгрузи
բարձե՛քгрузите
ելնելjɛlˈnɛlвыходить; всходить; подниматься; взбираться
ե՛լjɛlպպպ
ելե՛քպպպ
От других основ
ուտելuˈtɛlесть, кушать
կե՛րkɛɾешь
կերե՛քешьте
լինելliˈnɛlбыть
եղի՛րjɛˈʁiɾбудь
եղե՛քjɛˈʁɛkʰбудьте
գալɡɑlприходить
ե՛կjɛkприди
արի՛ɑˈɾiприди
եկեքпридите
Знак ударения ставится
При обращении
– Կարինե՛, ես արդեն եկել եմ։
– Карине, я уже пришел.
Если обращение имеет зависимое слово, то знак ударения переносится на него
– Սիրելի՛ Կարինե, քեզ եմ սպասում։
– Дорогая Карине, (я) тебя жду.
– Տիկի՛ն Նվարդ, մենք պատրաստ ենք։
– Госпожа Нвард, мы готовы.
Если обращение сильно не выделяется, имеет место не призыв, а просьба, то знак ударения не ставится
– Պարոն Վարդանյան, ծանոթացեք, խնդրեմ, ուսանողների հետ։
– Господин Варданян, (вы) познакомьтесь, пожалуйста, со студентами.
При повторении союза
Նա չէր ուզում ո՛չ կարդալ, ո՛չ գրել։
Он не хотел ни читать, ни писать.
При логическом выделении
Բոլորի՛ն հրավիրեցեք դահլիճ։
Всех (вы) пригласите в зал!
Բոլորին հրավիրեցե՛ք դահլիճ։
Всех (вы) пригласите в зал!
Բոլորին հրավիրեցեք դահլի՛ճ։
Всех (вы) пригласите в зал!
В повелительном предложении – над глаголом повелительного наклонения
– Վերադարձե՛ք, արդեն ուշ է։
– Возвращайтесь, уже поздно.
При отсутствии четко выраженной повелительной интонации знак ударения не ставится.
Если глагол повелительного наклонения в отрицательной форме, то знак ударения ставится над отрицательной частицей
– Մի՛ կարդա։
– Не читай!
Если ударение все же на глаголе, то մի не является отрицательной частицей
– Մի կարդա՛։
– Прочти-ка!
(Дословно: – Одно прочти!)
Если глагол в повелительном наклонении имеет зависимое слово с логическим ударением, то знак ударения переносится на него
– Շո՛ւտ վերադարձեք։
– Быстро (вы) возвращайтесь!
– Արա՛գ քայլեք։
– Быстро (вы) шагайте!
Если глагол в повелительном наклонении составной, то знак ударения ставится на первом компоненте
– Նե՛րս մտեք։
– Заходите (вы)!
– Դո՛ւրս եկեք։
– Выходите (вы)!
– Թո՛ւյլ տվեք։
– Разрешите (вы)!
– Վե՛ր կացեք։
– Вставайте (вы)!
– Բա՛ց արեք։
– Откройте (вы)!
– Ձա՛յն տվեք։
– Откликнитесь (вы)! Подайте голос!
– Առա՛ջ անցեք։
– Проходите (вы)!
Если нет четко выраженной повелительной интонации, знак ударения может не ставиться.
В безличных повелительных предложениях ударение ставится над словом, выражающим призыв
– Ոտքի՛։
– Встать!
– Զգա՛ստ։
– Смирно!
Восклицательный знак ставится над ударным гласным слова, произносимым с восклицательной интонацией
– Ափսո՜ս, ափսո՜ս, որ չեկաք։
– Жаль, жаль, что (вы) не пришли!
Восклицательный знак ставится при обращении в повелительных предложениях, если интонация восклицательная
– Ա՜խ, Անո՜ւշ, Անո՜ւշ, էդ ի՞նչ ես ասում։
– Ах, Ануш, Ануш, что это (ты) говоришь!?
– Հե՜յ, օգնեցե՜ք։
– Эй, (вы) помогите!
Ամեն անգամ Քո տրվածից երբ մի բան ես Դու տանում,
Ամեն անգամ, երբ նայում եմ, թե ինչքա՜ն է դեռ մնում,–
– Զարմանում եմ, թե՝ ո՜վ Շըռայլ, ինչքա՜ն շատ ես տրվել ինձ,
Ինչքա՜ն շատ եմ դեռ Քեզ տալու, որ միանանք մենք նորից։
Հովհամմես Թումանյան
շռայլʃəˈrɑjlщедрый, расточительный
միանալmijɑˈnɑlсоединиться, объединиться
Մի՛ մռայլվիր, ի՛մ սիրելի,
Թե հոգնել ես, էլ մի՛ մնա․
Թե գերում են քեզ աշխարհի
Հեռուները, այնտեղ գնա։
Թե դաշտերին ես կարոտել
էլ մի՛ փակվիր դու իմ հովտում,
Թե լեռներն են հեռվից դյուրել,
Մի՛ թախծիր այս ստորոտում։
Թե աչքեր կան աչքերիդ մեջ,
էլ ինձ նայել զուր մի՛ ջանա․
Գնա՛, ու թե սերդ է անշեջ,
Դու ետ կգաս, չե՛ս մոռանա…
Գիտե արդեն իմ լոտ հոգին՝
Նրա համար է աշխարհում
Վանդակը միշտ վանում թռչնին,
Որ դոները փա՛կ են պահում…
Սիլվա Կապուտիկյան
մռայլվելmrɑjlˈvɛlмрачнеть, хмуриться
մռայլməˈrɑjlхмурый, угрюмый; пасмурный, сумрачный
գերելɡɛˈɾɛlпленить (тж. пер.)
դաշտdɑʃtполе (в разн. зн.)
հովիտhɔˈvitдолина
ստորոտstɔˈɾɔtподножие, предгорье
զուրzuɾзря, напрасно
ջանալdʒɑˈnɑlстремиться, стараться
անշեջɑnˈʃɛʤнеугасимый
վանդակvɑnˈdɑkклетка
վանելvɑˈnɛlотталкивать, изгонять
Պտտվի՛ր, պտտվի՛ր կարուսել,
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել…
Հեքիաթ էր և հմայք և անծիր
Խնդություն մշուշում վարդագույն,
Դու նենգոտ քնքշությամբ ժպտացիր
Արևոտ ժըպիտով իմ հոգուն…
Սիրո խոսք և համբույր և խոստում…
– Արբեցե՛ք այս անուշ համերգում,
Արդյոք մե՞նք, թե՞ խոսքերն են ստում,
Արդյոք մե՞նք, թե՞ աշխարհն է երգում։
Պտտվի՛ր, պտտվի՛ր կարուսել,
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել…
Կար հեռու մի երկիր թովչական,
Արև էր ոսկեղեն աշխարհում․
Շողացին, ժպտացին – էլ չըկան,
էլ չըկան պատրանքները սիրուն։
Եվ թախիծ, ե տրտունջ, ե տանջանք,
– Դո՞ւ ես այն, թե՞ աշխարհն է լացում․–
Խավարիր, խաբուսիկ անրջանք,
Հեռավոր օրերի հիացում…
Պտտվի՛ր, պտտվի՛ր կարուսել,
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել…
Կար մի երգ հեռավոր աշխարհում,
Դու այն երգն ես կրկնում հեռավոր
«Ես սիրում եմ, դու ինձ չես սիրում»,
Եվ հին են քո խոսքերը բոլոր…
Եվ այն վալսը – «Անդարձ ժամանակ»
Ծառուղին ամայի պուրակում,
Եվ գիշեր, և համբույր և լուսնյակ…
Տաղտկալի՛, ձանձրալի պատմություն
Պտտվի՛ր, պտտվի՛ր կարուսել,
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել…
Պարում են խելագար խնջույքում,
– Ով կուզե՝ թող գաղտնիքն իմանա,
Ո՛չ վերջ կա, ո՛չ ըսկիզբ այս երգում,
Երեկ ես, այսօր դու, վաղը նա…
Պտտվի՛ր, պտտվի՛ր կարուսել,
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել…
Վահան Տերյան
կարուսելkɑɾuˈsɛlкарусель
պտտվելptːvɛlкрутиться, вертеться, вращаться
վաղուցvɑˈʁuʦʰдавно, издавна
հմայքhəˈmɑjkʰочарование, обаяние
անծիրɑnˈʦiɾбескрайний, беспредельный
խնդությունχndutʰˈjunликование, радость
նենգոտnɛŋˈɡɔtковарный, вероломный
քնքշությամբс нежностью
խոստումχɔsˈtumобещание
երդվելjɛɾtʰˈvɛlклясться
արդյոքɑɾˈtʰjokʰли (вопр. частица)
ստելsəˈtɛlлгать, врать
թովչականtʰɔvʧʰɑˈkɑnобворожительный, чарующий, очаровательный
թովիչtʰɔˈviʧʰобворожительный, чарующий, очаровательный
շողալʃoˈʁɑlсверкать, сиять, блистать
պատրանքpɑtˈɾɑŋkʰиллюзия
թախիծtʰɑˈχiʦгрусть, тоска
տրտունջtɾtunʤропот, сетование
խավարելχɑvɑˈɾɛlтемнеть; меркнуть
խաբուսիկχɑbuˈsikобманчивый, иллюзорный
անրջանքɑnɾʤɑŋkʰгреза
անուրջɑˈnuɾʤгреза
հիացումhjɑˈʦʰumвосхищение
անդարձɑnˈdɑɾʣбезвозвратный
ամայիɑmɑˈjiпустой, пустынный
պուրակpuˈɾɑkсквер; роща
խելագարχɛlɑˈɡɑɾумалишенный, безумный
խնջույքχənˈʤujkʰпир, пиршество
ով կուզեкто захочет
թող իմանաпусть знает
գաղտնիքɡɑχtˈnikʰтайна, секрет
Переведите.
1. Աստծո գործերն անիմանալի են։
2. Պարույր Սևակի «Անլռելի զանգակատուն» ստեղծագործությունը մինչև այժմ էլ ցնցում է շատերին։
3. Իմ աշխատանքը ծանր է, բայց տանելի է։
4. Երևանում կառուցվում են ժամանակակից բնակելի շենքեր։
5. Թեև արագ, բայց հասկանալի է խոսում մեր դասախոսը։
6. Մեր ուղեկիցը մեզ տանում էր գրեթե անանցանելի անտառով։
7. Զարմանալի արարած է մարդը։
8. Որքան էլ մեծանում է, շատ հարցեր նրա համար դեռ մնում են անբացատրելի ու անհասկանալի։
1. Дела Господни неисповедимы.
2. Произведение Паруйра Севака "Неумолкаемая колокольня" до сих пор потрясает многих.
3. Моя работа – тяжелая, но выносимая.
4. В Ереване строятся современные жилые здания.
5. Хоть и быстро, но понятно говорит наш лектор.
6. Наш попутчик вел нас по почти непроходимому лесу.
7. Удивительное существо человек.
8. Сколько (он) ни взрослеет, многие вопросы для него все еще остаются необъяснимыми и непонятными.
•
Данные в скобках нестандартные глаголы употребите в формах ед. и мн. числа повелительного наклонения и переведите предложения.
1. Ավելորդ իրերը (տանել) այստեղից։
2. Այս դեղը սեղանին (դնել)։
3. Դասերին ուշադիր (լինել)։
4. Վարժություններդ արագ (անել)։
5. Վերադառնալ, շատ եմ խնդրում։
6. Աշխատանքից հետո տուն (գալ)։
7. Ինձ մի քանի գիրք (տալ) պարապելու համար։
8. Խնդրում եմ, ինձ ծաղիկներ էլ (չբերել)։
Образец
– Այսօր շոգ է, պատուհանը (բացել)։
– Այսօր շոգ է, պատուհանը բա՛ց / բացե՛ք։
– Сегодня жарко, открой / откройте окно!
1. տա՛ր / տարե՛ք – Лишние вещи унеси / унесите отсюда!
2. դի՛ր / դրե՛ք – Это лекарство положи / положите на стол!
3. եղիր, եղե՛ք – На уроках будь / будьте внимательны!
4. արա՛ / արե՛ք – Упражнения быстро делай / делайте!
5. վերադարձի՛ր / վերադարձել – Возвращайся / возвращайтесь, очень прошу!
6. արի՛ / եկե՛ք – После работы домой приди / придите!
7. տո՛ւր / տվե՛ք – Мне несколько книг дай / дайте для занятий!
8. մի՛ բեր / մի՛ բերեք – Мне цветов больше не приноси / не приносите!
•
Переведите.
1. В книжном магазине.
2. – Дайте (вы) мне, пожалуйста, какой-нибудь русско-армянский школьный словарь.
3. – В нашем книжном магазине такого отдела нет, (вы) ищите в каком-нибудь другом магазине.
4. – Спасибо, а поблизости есть другой магазин?
5. – Да, (вы) сверните налево и увидите большой книжный магазин, имеющий отдел учебников и словарей.
6. – Большое спасибо.
1. Գրախանութում։
2. – Տվեք ինձ, խնդրեմ, որևէ ռուս-հայերեն դպրոցական բառարան։
3. – Մեր գրախանութում այդպիսի բաժին չկա, փնտրե՛ք մի ուրիշ խանութում։
4. – Շնորհակալություն, իսկ մոտակայքում այլ խանութ կա՞։
5. – Այո՛, թեքվեք դեպի ձախ ու կտեսնեք դասագրքերի ու բառարանների բաժին ունեցող մի ուրիշ խանութ։
6. – Շատ շնորհակալ եմ։
ռուս-հայերենрусско-армянский
խնդրեմχəntʰˈɾɛmпожалуйста
բաժինbɑˈʒinотдел
մոտակայքումпоблизости
կտեսնեքувидите
թեքվելtʰɛkʰˈvɛlсвернуть
դեպի ձախналево
26–04–2020