Звук входит в ряд
անձրևɑnʣˈɾɛvдождь
ձախʣɑχлевый
ձայնʣɑjnголос
ձիʣiконь, лошадь
ձեթʣɛtʰрастительное масло
պտուղpəˈtuʁплод
ձիթապտուղdzitʰɑpəˈtuʁоливка
ձմեռʣəˈmɛrзима
ձյունʣjunснег
ձորʣɔɾущелье
ձուʣuяйцо
ձուկʣukрыба
ձևʣɛvформа (не одежда)
բրինձbəˈɾinʣрис
թանձրˈtʰɑnʣəɾгустой, плотный
խնձորχənˈʣɔɾяблоко
հնձելhnʣɛlкосить
ձեռքʣɛrkʰрука
ձմերուկʣəmɛˈɾukарбуз
տանձtɑnʣгруша
В некоторых словах ձ цʰ
փորձpʰɔɾʦʰопыт
անփորձɑnˈpʰɔɾʣнеопытный
փորձելpʰɔɾˈʦʰɛlпробовать, пытаться
փորձնականpʰɔɾʣnɑˈkɑnопытный, экспериментальный
աշխատելɑʃχɑˈtɛlработать
վարձvɑɾʦʰплата
աշխատավարձɑʃχɑtɑˈvɑɾʦʰзарплата
արձակɑɾˈʦʰɑkсвободный, просторный; проза
արձակելɑɾʦʰɑˈkɛlосвобождать, отпускать; распускать; расстегивать
արձակուրդɑɾʦʰɑˈkuɾtʰотпуск
դերձակdɛɾˈʦʰɑkпортной
դերձակուհիdɛɾʣɑkuˈhiпортниха
վրձինvəɾˈʦʰinкисть
վրձնիկкисточка
վարձvɑɾʦʰплата
վարձելvɑɾˈʣɛlнанимать
դարձdɑɾtsʰвозвращение
դարձյալdɑɾʦʰˈjɑlснова
վերադարձvɛɾɑˈdɑɾʦʰвозвращение
բարձbɑɾʦʰподушка
բարձրˈbɑɾʦʰəɾвысокий
դեղձdɛχʦʰмята
համարձակhɑmɑɾˈʣɑkсмелый
օձɔʦʰзмея
Звук входит в ряд
այծɑjʦкоза
առյուծɑrˈjuʦлев
արծաթɑɾˈʦɑtʰсеребро
դժվարdəʒˈvɑɾтрудный
ծախելʦɑˈχɛl(разг.) продавать
ծայրʦɑjɾконец, кончик
ծրարtsəˈɾɑɾконверт; пододеяльник
կուրծքkuɾʦkʰгрудь
մեծmɛʦбольшой; великий
օձիքɔˈʣikʰворотник
ձի վարձել
нанять лошадь
աշխատավարձ ստանալ
получать зарплату
հերթական արձակուրդ
очередной отпуск
հմուտ դերձակ
опытный портной
համարձակ արձակագիր
смелый прозаик
փորձնական աշխատանք
пробная работа
բարի վերադարձ
доброе возвращение
դաղձ հավաքել
собирать мяту
բարձր աշխատավարձ
высокая зарплата
դժվար խնդիր
трудная задача
փափուկ բարձ
мягкая подушка
ծիրանʦiˈɾɑnабрикос
ծիրանենիʦiɾɑnɛˈniабрикосовое дерево
ծառսʦɑrsслуга
ծառայելtsɑrɑˈjɛlслужить
ծանոթʦɑˈnɔtʰзнакомый
անծանոթɑnʦɑˈnɔtʰнезнакомый
ծանոթանալʦɑnɔtʰɑˈnɑlзнакомиться
ծանոթությունʦɑnɔtʰutʰˈjunзнакомство
ծույլʦujlленивый
ծուլանալtsulɑˈnɑlлениться
ծուլությունʦulutʰˈjunлень
ծամելtsɑˈmɛlжевать
ծամոնʦɑˈmɔnжвачка
ծաղիկʦɑˈʁikцветок
ծաղկելʦɑʁˈkɛlцвести
ծերʦɛɾстарый (о человеке)
ծերանալʦɛɾɑˈnɑlстареть
ծերությունʦɛɾuˈʦʰjunстарость
արծիվɑɾˈʦivорел
ծանրˈʦɑnəɾтяжелый
ծառʦɑrдерево
ծիածանʦi(j)ɑˈʦɑnрадуга
ծիծաղʦiˈʦɑʁсмех
ծիծեռնակʦiʦɛrˈnɑkласточка
ծոծրակʦoʦˈɾɑkзатылок
ծովʦɔvморе
ծոցʦɔʦʰпазуха; залив
ծունկʦuŋkколено
ծաղիկʦɑˈʁikцветок
փունջpʰunʤбукет
ծաղկեփունջʦɑχkɛˈpʰunʤбукет цветов
ծաղիկʦɑˈʁikцветок
ձորʣɔɾущелье
ԾաղկաձորʦɑʁkɑˈʣɔɾЦахкадзор
ծոցʦɔʦʰпазуха
տետրˈtɛtəɾтетрадь
ծոցատետրʦɔʦʰɑˈtɛtəɾблокнот
հանգստանալhɑŋɡəstɑˈnɑlотдыхать
հանգստավայրhɑŋɡstɑˈvɑjɾместо отдыха, курорт
նավnɑvкорабль
նավահանգիստnɑvɑhɑnˈɡistпорт, гавань
օձɔʦʰзмея
ձուկʣukрыба
օձաձուկɔʦʰɑˈʣukугорь
արձակɑɾˈʦʰɑkпроза
գրելɡəˈɾɛlписать
արձակագիրɑɾʣɑkɑˈɡiɾпрозаик
տղաtəˈʁɑмальчик
մարդmɑɾtʰчеловек
տղամարդtəʁɑˈmɑɾtʰмужчина
սաղարթsɑˈʁɑɾtʰлиства
խիտχitгустой
սաղարթախիտsɑʁɑɾtʰɑˈχitгустолиственный
նուրբnuɾpʰтонкий
անցնելɑnʦʰˈnɛlпроходить, переходить
նրբանցքnɾbɑnʦʰkʰпереулок
մարզելmɑɾˈzɛlтренировать
մարզվելmɑɾzˈvɛlтренироваться
մարզիչmɑɾˈziʧʰтренер
մարզիկmɑɾˈzikспортсмен
մարզուհիmɑɾzuˈhiспортсменка
մարզանքmɑɾzɑŋkʰтренировка
մարզադաշտmɑɾzɑˈdɑʃtстадион
մարզասրահmɑɾzɑsəˈɾɑhспортзал
հրապարակhəɾɑpɑˈɾɑkплощадь, площадка
մարզահրապարակmɑɾzɑhɾɑpɑˈɾɑkспортплощадка
կայծkɑjʦискра
կայծակkɑjˈʦɑkмолния
լուծելluˈʦɛlрешать (задачу и т.п.)
լուծումluˈʦumрешение (чего-л.)
նախանձnɑˈχɑnʣзависть
նախանձելnɑχɑnˈʣɛlзавидовать
գործɡɔɾʦдело
գործելɡɔɾˈʦɛlдействовать, функционировать; вязать
գործիչɡɔɾˈʦiʧʰдеятель
կծուkəˈʦuострый, горький
կծելkəˈtsɛlкусать
գերազանց մարզիկ
отличный спортсмен
ամառային մարզադաշտ
летний стадион
սաղարթախիտ անտառ
густолиственный лес
գեղեցիկ ծաղկեփունջ
красивый букет цветов
հնչուն ծիծաղ
звонкий смех
ծիծեռնակների երամ
стая ласточек
Սե ծով
Черное море
խոնարհ ծառա
покорный слуга
վնասված ծունկ
поврежденное колено
ծիրանի ծառ = ծիրանենի
абрикосовое дерево
ծամոն ծամել
жевать жвачку
ծաղիկ քաղել
срывать цветок, цветы
ծանր պարկ
тяжелый мешок
տարվա եղանակներըвремена года
գարունɡɑˈɾunвесна
գարնանըвесной
գարնանայինɡɑɾnɑnɑˈjinвесенний
ամեն գարունкаждая весна
աշունɑˈʃunосень
աշնանըосенью
աշնանայինɑʃnɑnɑˈjinосенний
ամառɑˈmɑrлето
ամռանըлетом
ամառայինɑmɑrɑˈjinлетний
ձմեռʣəˈmɛrзима
ձմռանըdzəmˈrɑnəзимой
ձմեռայինdzəmɛrɑˈjinзимний
ամիսներмесяцы
հունվարhunˈvɑɾянварь
փետրվարpʰɛtəɾˈvɑɾфевраль
մարտmɑɾtмарт
ապրիլɑpˈɾilапрель
մայիսmɑˈjisмай
հունիսhuˈnisиюнь
հուլիսhuˈlisиюль
օգոստոսɔɡɔsˈtɔsавгуст
սեպտեմբերsɛptɛmˈbɛɾсентябрь
հոկտեմբերhoktɛmˈbɛɾоктябрь
նոյեմբերnojɛmˈbɛɾноябрь
դեկտեմբերdɛktɛmˈbɛɾдекабрь
հունվարինв январе
հունիսինв июне
հուլիսինв июле
դեկտեմբերինв декабре
Суффикс образует от существительных и глаголов прилагательные со значением признака, обладания
սապատsɑˈpɑtгорб
սապատավորsɑpɑtɑˈvɔɾгорбатый
խորհուրդχɔˈɾuɾtʰсовет; таинство, скрытый смысл
խորհրդավորχɔɾəɾtʰɑˈvɔɾтаинственный
մեղքmɛχkʰвина
մեղավորmɛʁɑˈvɔɾвиноватый
թևtʰɛvкрыло
թևավորtʰɛvɑˈvɔɾкрылатый
գլուխɡəˈluχголова
գլխավորɡəlχɑˈvɔɾглавный
գույնɡujnцвет
գունավորɡunɑˈvɔɾцветной
թույնtʰuɪ̯nяд
թունավորtʰunɑˈvɔɾядовитый
լույսlujsсвет
լուսավորlusɑˈvɔɾсветлый
Суффикс образует также существительные
ձիʣiконь, лошадь
ձիավորʣjɑˈvɔɾвсадник
արհեստɑɾˈvɛstремесло
արհեստավորɑɾhɛstɑˈvɔɾремесленник
զինելziˈnɛlвооружать
զինվորzinˈvɔɾсолдат
դատdɑtсуд
դատելdɑˈtɛlсудить
դատավորdɑtɑˈvoɾсудья
մրցումməɾˈʦʰumсоревнование
մրցելməɾˈʦʰɛlсоревноваться
մրցավարməɾʦʰɑˈvɑɾспортивный судья
Образуются также слова, являющиеся и прилагательными, и существительными
աշխատելɑʃχɑˈtɛlработать
աշխատավորɑʃχɑtɑˈvɔɾтрудящийся; труженик
բանելbɑˈnɛl(уст.) работать
բանվորbɑnˈvoɾрабочий
բողոքելboʁoˈkʰɛlжаловаться, протестовать
բողոքավորbɔʁɔkʰɑˈvɔɾпротестующий, (рел.) протестант
աղանդɑˈʁɑndсекта, ересь
աղանդավորɑʁɑndɑˈvoɾсектантский, еретический
Множественное число имен существительных образуется чаще всего окончаниями
Односложные -եր
ծառʦɑrдерево
ծառերдеревья
դերձակdɛɾˈʦʰɑkпортной
դերձակներпортные
աչքɑʧʰkʰглаз
աչքերглаза
տունtunдом
տներдома
բարձbɑɾʦʰподушка
բարձերподушки
Многосложные -ներ
ծանոթʦɑˈnɔtʰзнакомый
ծանոթներзнакомые
ձմերուկʣəmɛˈɾukарбуз
ձմերուկներарбузы
ծրարtsəˈɾɑɾконверт
ծրարներконверты
Слово может на письме иметь одну гласную букву, но произноситься как двусложное – из-за скрытого слога
տետրˈtɛtəɾтетрадь
գլուխɡəˈluχголова
Окончания множественного числа, в зависимости от позиции скрытого слога
Если скрытый слог предударный, слово получает окончание -ներ
գըլուխголова
գըլուխներголовы
Если скрытый слог после ударного -եր
տետըրтетрадь
տետրերтетради
վագըրтигр
վագրերтигры
Скрытый слог выпадает.
Некоторые односложные существительные в древнеармянском языке оканчивались на -ն, которое утратили, – восстанавливают его во множественном числе слова
ակɑkисток, источник, драгоценный камень
ակներистоки
բեռbɛrгруз, ноша
բեռներгрузы
գառɡɑrягненок
գառներягнята
դուռdurдверь
դռներдвери
եզjɛzвол
եզներволы
թոռtʰɔrвнук
թոռներвнуки
ծոռʦɔrправнук
ծոռներправнуки
լեռlɛrгора
լեռներгоры
ծունկʦuŋkколено
ծնկներколени
կուռkur(уст.) рука, крыло
կռներруки, крылья
հարսhɑɾsневестка
հարսներневестки
ձուկʣukрыба
ձկներрыбы
մատmɑtпалец
մատներпальцы
մուկmukмышь
մկներмыши
նուռnurгранат
նռներгранаты
ձեռʣɛr(др.) рука
ձեռներруки
ոտvɔt(др.) нога
ոտներноги
Последние два слова – устаревшие и свойственны в большей степени народной речи, а в литературном языке
ձեռքʣɛrkʰрука
ձեռքերруки
ոտքvɔtkʰнога
ոտքերноги
Утраченное -ն может восстанавливаться также при словообразовании
ձեռքʣɛrkʰрука
փայտpʰɑjtдерево, древесина, палка
ձեռնափայտʣɛrnɑˈpʰɑjtпалка, трость
մուկmukмышь
դեղdɛʁлекарство
մկնդեղмышьяк
դուռdurдверь
դռնակdrnɑkдверца
թոռtʰɔrвнук
թոռնիկtʰɔrˈnikвнучек, внучка
ձուկʣukрыба
որսvɔɾsохота
որսալvɔɾˈsɑlловить
ձկնորսdzəkˈnoɾsрыбак
նուռnurгранат
նռնենիnərnɛˈniгранатовое дерево
Формы образования множественного числа, отклоняющиеся от нормы
մարդmɑɾtʰчеловек
մարդիկmɑɾˈtʰikлюди
տղամարդtəʁɑˈmɑɾtʰмужчина
տղամարդիկtəʁɑmɑɾˈtʰikмужчины
կինkinженщина, жена
կանայքженщины
տիկինtiˈkinгоспожа, хозяйка, супруга
տիկնայքtiˈkinгоспожи, хозяйки
պարոնpɑˈɾɔnгосподин
պարոնայքгоспода
անձɑnʣлицо, личность
անձինքɑnˈʣiŋkʰлица
Մեր բոլոր մագաղաթները մուրճի պես հարվածում են անարդար պատմության ճակատին։
Ն․ Խաչիկյան
Ազգի ապագան մայրերի ձեռքում է։
Օնորե դը Բալզակ
Աշխատասիրությունը բախտի աջ ձեռքն է։
հնդկական
Մայր ունենալու համար արժե ծնվել։
Ավետիք Իսահակյան
մայրերի ձեռքումв руках (дословно в руке) матерей
Переведите
1. Արսենը համարձակ տղա է։
2. Ամռանը նա հանգստանում է Սև ծովի ափին, իսկ ձմռանը՝ դեկտեմբերին, գնում է Ծաղկաձոր՝ դահուկ քշելու։
3. Ծաղկաձորում բարձր լեռներ կան։
4. Դա մարզիկների համար հիանալի վայր է։
5. Այստեղ կա նաև սպորտային բազա։
6. Այդ բազայում մարզվոմ են Ռուսաստանի հայտնի դահուկորդները, չմշկորդները և ուրիշ շատ մարզիկներ։
7. Ծաղկաձորը գերազանց ձմեռային հանգստավայր է։
1. Арсен – смелый парень.
2. Летом он отдыхает на берегу Черного моря, а зимой, в декабре, (он) уезжает в Цахкадзор кататься на лыжах.
3. В Цахкадзоре есть высокие горы.
4. Это – прекрасное место для спортсменов.
5. Здесь есть и спортивная база.
6. На этой базе тренируются известные лыжники, конькобежцы и многие другие спортсмены из России.
7. Цахкадзор – отличный зимний курорт.
դահուկ քշելու(разг.) чтобы кататься на лыжах
մարզիկների համարдля спортсменов
ծովի ափինна берегу моря
•
Переведите.
1. Младший брат Артака, хотя (он) и опытный портной, но (он) не получает высокой зарплаты.
2. На летних каникулах студенты иногда работают.
3. В этом году наши знакомые ласточки не вернутся.
4. Известный баснописец Вартан Айгекци говорил, что тяжелые работы нужно поручать не пожилым людям, а молодым – в цветущем возрасте.
1. Արտակի կրտսեր եղբայրը թեև հմուտ դերձակ է, բայց բարձր աշխատավարձ չի ստանում։
2. Ամառային արձակուրդներին ուսանողները երբեմն աշխատում են։
3. Այս տարի մեր ծանոթ ծիծեռնակները չեն վերադառնալու։
4. Հայտնի առակագիր Վարդան Այգեկցին ասում էր, որ ծանր աշխատանքները պետք է հանձնարարել ոչ թե հասակն առած ծերանան, այլ ծաղկան տարիքի երիտասարդին։
հանձնարարելhɑnʣnɑɾɑˈɾɛlпоручать
26–04–2020