В изъявительном наклонении глагола девять времён, восемь из которых имеют аналитическую форму, а одно синтетическую.
Синтетической является только форма прошедшего совершённого времени.
В аналитических формах вспомогательный глагол ставится после причастий, но может менять своё обычное место и передвигаться только вперёд, если говорящий хочет логически выделить какое-либо слово.
Тогда вспомогательный глагол ставится после логически выделяемого слова, а в вопросительных предложениях после вопросительного слова.
С большинством аналитических временных форм вы уже знакомы. Для закрепления ваших знаний повторим формы этих времён, обращая внимание на их употребление. (Подробно рассмотрено в этом уроке только 6 аналитических времён.)
Виды причастий
Образуется с помощью -ում, которое ставится вместо -ել, -ալ инфинитива.
В сочетании с вспомогательным глаголом образует
Настоящее время – описывает события и действия в момент речи
Ես աշխատում եմ ինստիտուտում։
Я работаю в институте.
Նա համալսարան է գնում։
Он идет в университет.
Прошедшее несовершённое время – описывает события и действия до момента речи или до момента, описываемого в речи
Ես ապրում էի Լենինականում։
Я жил в Ленинграде.
Մենք հանգստանում էինք ծովափում։
Мы отдыхали на пляже.
Причастие последующего действия образуется присоединением -ու к инфинитиву.
В сочетании с вспомогательным глаголом образует
Будущее время – описывает события и действия после момента речи
Նա գալու է։
Он придет.
Будущее в прошедшем – описывает события и действия, которые должны были совершиться в будущем по отношению к какому-то моменту в прошлом до момента речи, но которое либо не совершилось, либо или о его свершении неизвестно
Նա գալու էր։
Он должен был прийти (но не пришёл или неизвестно, пришёл ли).
В русском языке этому времени соответствует сочетание "должен был" с инфинитивом
Ես գնալու էի Մոսկվա, բայց հիվանդացա և չգնացի։
Я должен был поехать в Москву, но заболел и не поехал.
Ես արդեն տանից դուրս էի գալու, բայց անձրև սկսվեց և չկարողացա դուրս գալ։
Я уже должен был выйти из дому, но пошёл дождь, и я не смог выйти.
Ես որքան գիտեմ այդ աշխատանքը կատարելու էին Արամը և Սուրենը։
Насколько мне известно, эту работу должны были выполнить Арам и Сурен.
Прочитайте
Այդ միջոցառմանը մասնակցելու են բոլոր ուսանողները։
Այստեղ կառուցվելու է բազմահարկ բնակելի (жилой) շենք։
Ինստիտուտն ավարտելուց հետո աշխատելու եմ դպրոցում։
Շուտով գալու է ամառը և սկսվելու են ամարային արձակուրդները։
Երեկ ես այցելելու էի հիվանդ ընկերոջս, բայց չկարողացա։
Այսօր նա զանգահարելու էր ինձ, չգիտեմ ինչու չզանգահարեց։
Աննան երեկ գալու էր, չգիտեմ ինչու չեկավ։
Эта форма не имеет самостоятельного употребления, она входит только в состав аналитических временных форм.
Причастие давнопрошедшего действия оканчивается на -ել, -ացել / -եցել.
У глаголов на -ել оно совпадает с инфинитивом, но суффиксы -ն-, -չ- выпадают
գրելɡəˈɾɛlписать
ձգտելʣəkʰˈtɛlстремиться
անվանելɑnvɑˈnɛlназывать
փախչել – փախել
թողնել – թողել
մեռնել – մեռել
մտնել – մտել
տեսնել – տեսել
У глаголов на -ալ окончания -ալ, -անալ, -ենալ заменяются -ացել, -ացել, -եցել
կարդալ – կարդացել
խաղալ – խաղացել
հիանալ – հիացել
իմանալ – իմացել
մոտենալ – մոտեցել
ունենալ – ունեցել
ուրախանալ – ուրախացել
բարձրանալ – բարձրացել
Каузативные
нет примера
В сочетании с вспомогательным глаголом образует
Перфект – показывает, что действие совершилось в прошлом до момента речи и его результат или следствие сохраняется к моменту речи
Ես նամակն արդեն ուղարկել եմ։
Я уже отправил письмо.
«Անուշ» պոեմը գրել է Թումանյանը։
Поэму "Ануш" написал Туманян.
Նա գնացել է Ռուսաստան աշխատելու։
Он уехал в Россию работать.
В описании исторических событий и биографий обычно употребляется перфект
Հոկտեմբերյան մեծ հեղափոխությունը տեղի է ունեցել 1917 թվին։
Великая Октябрьская революция произошла в 1917 г.
Հայկական այբուբենը ստեղծվել է հինգերորդ դարում Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից։
Армянский алфавит создан Месропом Маштоцем в пятом веке.
Նա ծնվել է 1935 թվին, սովորել է Երևանի պետական համալսարանում, աշխատել է որպես ֆիզիկոս, կուսակցության շարքերն է ընդունվել 1963 թ․։
Он родился в 1935 г., учился в Ереванском государственном университете, работал физиком. Вступил в ряды КПСС в 1963 году.
Давнопрошедшее время – показывает, что действие совершилось до какого-то момента в прошлом
Երբ նա եկավ, ես արդեն աշխատանքն ավարտել էի։
К его приходу я уже закончил работу (когда он пришёл, я уже закончил работу).
Ես այդ մասին վաղուց էի լսել։
Я давно слышал об этом.
Նա պատմեց, թե ինչպիսի հաջողությամբ էին անցել Մեծ թատրոնի հյուրախաղերը։
Он рассказал о том, с каким успехом прошли гастроли Большого театра.
– Ինչո՞ւ ուշացար։
– Почему ты опоздал?
– Ժամացույցս կանգնել էր, և ես ճիշտ ժամը չգիտեի։
– Часы остановились, и я не знал точного времени.
Прочитайте предложения, обращая внимание на употребление времён перфект и давнопрошедшее
Ձյուն էր եկել և առատությամբ նստել տների կտուրներին, ճանապարհներին, ծածկել էր մայթերը, քաղաքում սև տեղ չէր մնացել։
Գետակի վրա թեքվել է ուռին ու նայում է նա հոսող ջրերին։
Ես ավարտել եմ բժշկական ինստիտուտը։
Ասում են նա երիտասարդ ժամանակ շատ գեղեցիկ է եղել։
Երևանը մեծացել է, գեղեցկացել։ Կառուցվել են շատ բազմահարկ բնակելի շենքեր, դպրոցներ, մշակութային կենտրոններ։
Նա պատմեց իր ուղևորության մասին։ Եղել էր Լենինգրադում, այցելել էր Էրմիտաժը, ռուսական թանգարանը։ Այնտեղ հանդիպել էր իր մանկության ընկերոջը։
Նա երեկ գնացել էր թատրոն։
Մեր տուրիստական երթուղու մասին մեզ վաղուց են ասել։
Կյանքում ես շատ լավ ու վատ ընկեր եմ տեսել։
Այդ օրից շատ տարիներ են անցել, բայց ես ոչինչ չեմ մոռացել։
Երեխան արդեն կերել էր իր ճաշը։
Спряжение неправильных глаголов գալ, լինել, ուտել во временах перфект и давнопрошедшее.
գալ
եկել եմ – եկել էի
եկել ես – եկել էիր
եկել է – եկել էր
եկել ենք – եկել էինք
եկել եք – եկել էիք
լինել
եղել եմ – եղել էի
եղել ես – եղել էիր
եղել է – եղել էր
եղել ենք – եղել էինք
եղել եք – եղել էիք
եղել են – եղել էին
ուտել
կերել եմ – կերել էի
կերել ես – կերել էիր
կերել է – կերել էր
կերել ենք – կերել էինք
կերել եք – կերել էիք
կերել են – կերել էին
Прочитайте
Նրա եկած օրը անձրև էր գալիս։
В день его приезда шёл дождь.
Նա իր եղած-չեղածը հավաքեց ու գնաց։
Он собрал все, что у него было, и уехал.
Կերածդ ի՞նչ է։
Что ты ешь?
Եկող տարի ամռանը գնալու եմ ծովափ։
На будущий год летом поеду на море.
25–05–2020