Ճանապարհով սլանում է մի ավտոմեքենա։
Մենք անցանք կամուրջով։
Նրանք մեկնեցին ինքնաթիռով։
Ես այդպես վարվեցի Արմենի խորհուրդով։
В приведённых предложениях выделенные слова – существительные в форме творительного падежа.
Армянский творительный падеж по значению в основном соответствует русскому творительному.
Его окончаниями являются -ով, -բ.
Подавляющее большинство существительных образует форму творительного падежа с помощью окончания -ով, которое присоединяется к форме именительного или родительного падежа
գրիչ – գրիչով
գրիչով գրել
писать ручкой
ձեռք – ձեռքով
ձեռքով բարևել
здороваться за руку
դանակ – դանակով
դանակով կտրել
резать ножом
մայր – մորով
հպարտանալ մորով
гордиться матерью
քույր – քրջով
հպարտանալ քրջով
гордиться сестрой
Творительный падеж инфинитива по функции в основном соответствует русскому деепричастию, а иногда наречию
Նրանք խոսելով գնում էին։
Они шли, разговаривая.
Նա վազելով եկավ ինձ մոտ։
Он прибежал (букв. бегом пришёл) ко мне.
Այնտեղ տեսնելով Արամին, ես շատ զարմացա։
Увидев там Арама, я очень удивился.
Существительные с суффиксом -ություն образуют форму творительного падежа с помощью окончания -բ, которое присоединяется к форме родительного падежа
դրություն – դրության – դրությամբположением, состоянием
քննություն – քննության – քննությամբэкзаменом, расследованием
Форма множественного числа творительного падежа всех существительных образуется при помощи окончания -ով
քաղաքներ – քաղաքներովгородами
փողոցներ – փողոցներովулицами
մարդիկ – մարդկանցովлюдьми
կանայք – կանանցովженщинами
Слова в творительном падеже выполняют функции
Примеры
Ես գրում եմ մատիտով։
Я пишу карандашом.
Ուսուցիչը պարծենում է լավ աշակերտով։
Учитель гордится хорошим учеником.
Այդ գործը ես կատարեցի հաճույքով։
Эту работу я выполнил с удовольствием.
Փողոցով անցնում էր մի անծանոթ։
По улице проходил незнакомец.
Նիստը հետաձգվեց երկու ժամով։
Заседание отложили на два дня.
Նա եկավ գիշերով։
Он пришёл (приехал) ночью.
Творительный падеж в функции обстоятельства образа действия приобретает значение наречия
դժվարությամբ համաձայնվեց
согласился с трудом
Նա հաջողությամբ ավարտեց աշխատանքը։
Он завершил работу успешно.
Նա արագությամբ (արագ) հեռացավ։
Он удалился быстро.
Запомните словосочетания
գրել գրիչով
писать ручкой
գրել մատիտով
писать карандашом
կտրել դանակով
резать ножом
ուտել պատառաքաղով
есть вилкой
ուտել գդալով
есть ложкой
հասնել գիշերով
приехать ночью
հաղորդել ռադիոյով
передавать по радио
հաղորդում ռադիոյով
передача по радио
հաղորդում հեռուստատեսությամբ
передача по телевидению
անցնել փողոցով
проходить по улице
գնալ գնացքով
ехать поездом
գնալ ինքնաթիռով,
ехать самолётом
գնալ ջերմանավով
ехать теплоходом
գնալ մեքենայով
ехать на машине
ոտքով գալ
идти пешком
Перепишите предложения, обращая внимание на слова в творительном падеже
Ես վերցրի ջրով լի բաժակը։
Հայաստանը հարուստ է լեռներով, իսկ Ռուսաստանը՝ անտառներով։
Ընկերներով գնացինք թատրոն։
Նա հինգ օրով գնաց Մոսկվա։
Սարերով ու լայն դաշտերով սլանում է դիվիզիան։
Ես այս գլխարկը գնել եմ տաս ռուբլիով։
Прочитайте отрывок из стихотворения П. Севака "Руки матери"
Այս ձեռքեը՝ մոր ձեռքերը,
Հինավուրց ու նոր ձեռքերը…
Ինչե՜ր ասես, որ չեն արել այս ձեռքերը,
Պսակվելիս ոնց են պարել այս ձեռքերը`
Ի՜նչ նազանքով,
Երազանքով։
Эти руки, руки матери,
Древние и юные руки…
Чего только они не делали, эти руки!
На свадьбе своей как они танцевали, эти руки!
С какой грацией,
Мечтой.
(Перевод подстрочный)
Դրսում ցուրտ է։
Սենյակում շոգ է։
Դահլիճում շատ մարդ կար։
Հրապարակում այսօր մեծ տոնախմբություն է։
В приведённых предложениях выделенные слова существительные в форме местного падежа.
Местный падеж имеет ограниченное употребление.
Существительные, обозначающие людей и животных, а также существительные с суффиксами -ություն, -ում и инфинитив, как правило не употребляются в местном падеже.
Местный падеж обозначает место, а иногда и время действия. По значению частично совпадает с русским предложным падежом
գրքումв книге
թատրոնումв театре
մեկ ժամումв течение часа
Окончание местного падежа -ում присоединяется к форме именительного падежа единственного числа
քաղաքումв городе
քաղաքներումв городах
փողոցումна улице
փողոցներումна улицах
այգումв саду
այգիներումв садах
Существительные, не имеющие формы местного падежа, передают его значения родительным падежом с предлогом մեջ
Արամի մեջ ինձ դուր է գալիս բարությունը։
В Араме мне нравится доброта.
Այդ մասին գրված է որոշման մեջ։
Об этом написано в постановлении.
Запомните словосочетания
ապրել Երևանում
жить в Ереване
գտնվել Երևանում
находиться в Ереване
աշխատանքը կատարել երեք ժամում
выполнить работу за три часа
աճել անտառում
расти в лесу
պահել պահարանում
хранить в шкафу
կառուցել քաղաքում
строить в городе
մտքում պահել
запоминать (букв. держать в мысли)
լողանալ ծովում
плавать в море
լողանալ գետում
плавать в реке
լողանալ լողավազանում
плавать в плавательном бассейне
Прочитайте предложения, обращая внимание на выделенные слова в местном падеже
Սենյակում շատ մարդ կար։
Երևանում տեղի ունեցավ միջազգային կոնֆերանս։
Նա ծնվել է Լենինգրադում։
Գյումրիում կառուցել են նոր հիվանդանոց։
Մեքենան շարժվում էր ժամում 60 կմ արագությամբ։
Повторите склонение существительного по таблице и составьте таблицу склонения слов
սեղան, այգի, որոշում, հայր, քույր, ուսանողություն, օր, մարդ, կին
В глаголах -վ- показатель страдательного залога
Երևանը գտնվում է…
Ереван находится…
Այն հիմնադրվել է…
Он основан…
1968 թ․ տոնվեց նրա…
В 1968 г. было отпраздновано…
В русском языке таким формам соответствуют глаголы несовершенного вида на "-ся".
Глаголы в страдательном залоге могут иметь результативную форму
շրջապատված էокружен
շրջապատված է… լեռներով
окружен… горными хребтами
ստեղծված էсоздан
Լենինի հրապարակում ստեղծված է…
На площади Ленина создан…
գրված էнаписан
Նամակը գրված է լավ ձեռագրով։
Письмо написано хорошим почерком.
ասված էсказано
Այդ մասին արդեն ասված է։
Об этом уже сказано.
В русском языке этим формам соответствуют краткие страдательные причастия совершенного вида.
Кратким страдательным причастиям в армянском языке соответствуют также формы перфекта страдательного залога
հիմնադրվել էоснован
ասվել էсказан
գրվել էнаписан
В армянском языке слово աչքглаз, входит в состав многих фразеологизмов, очень употребительных в разговорной речи
աչքով անելподмигнуть
աչքով տալсглазить
աչք բացելосвободиться от забот, дел, прийти в себя
աչքի անցկացնելпросмотреть
աչք փակելзакрыть глаза на что-то, сомкнуть глаза, спать
աչքիս վրաс удовольствием (знак согласия)
աչքերին չհավատալне верить глазам
աչքի առաջ ունենալиметь ввиду
աչքից ընկնելпотерять чьё-либо расположение
աչքդ լույսпоздравляю тебя (букв. свет глазам твоим).
Այդ գիշեր նա աչք չփակեց։
В эту ночь он не сомкнул глаз.
Չի կարելի աչք փակել այդ թերությունների վրա։
Нельзя закрывать глаза на эти недостатки.
Գործից աչք չեմ բացում, որ մի քիչ էլ քեզնով զբաղվեմ։
(Я) никак не освобожусь от дел, чтобы немножко заняться тобой.
Աչքի առաջ ունեցիր, որ դժվար գործ ես սկսել։
Имей ввиду, что ты начал трудное дело.
Երեկոյան ես աչքի եմ անցկացնում օրվա թերթերը (լրագրերը)։
По вечерам я просматриваю газеты за день.
Աչքերիս չեմ հավատում, որ դու այստեղ ես։
(Я) не верю (своим) глазам, что ты здесь.
Լսել եմ նոր բնակարան ես ստացել աչքդ լույս։
(Я) слышал, (ты) получил новую квартиру, поздравляю тебя.
Վահանը խորամանկ ծիծաղեց և աչքով արեց ինձ։
Ваган хитро улыбнулся и подмигнул мне.
Աչքով չտաք, ամեն ինչ լավ է ընթանում։
Не сглазить, все идёт хорошо.
Այդ արարքից հետո նա իմ աչքից ընկավ։
После этого поступка я перестал уважать его.
– Խնդրում եմ այս ծրարը տալ Արամին։
– (Я) прошу передать этот конверт Араму.
– Աչքիս վրա․ հենց այսօր էլ կտամ։
– С удовольствием, сегодня же передам.
Աչքը տեսածից է վախենում։
Пуганая ворона и куста боится (букв. глаз виденного боится).
Աչքից հեռու, սրտից հեռու։
С глаз долой, из сердца вон.
Երևանը` Հայաստանի մայրաքաղաքն է, արդյունաբերական, մշակութային և գիտական կենտրոն։ Այն գտնվում է Արարատյան դաշտավայրում, Հրազդան գետի ափին և բոլոր կողմերից շրջապատված է լեռներով։ Երևանը աշխարհի հնագույն քաղաքներից մեկն է։ Այն հիմնադրվել է ուրարտական Արգիշտի թագավորի կողմից և իր անունն էլ ստացել է ուրարտական Էրեբունի բերդի անվանումից։ 1968 թ․ տոնվեց նրա հիմնադրման 2750-ամյակը։
Ереван – столица Армении, промышленный, культурный и научный центр. Он расположен в Араратской долине на берегу реки Раздан и окружен со всех сторон горами. Ереван – один из древнейших городов мира. Он основан урартским царём Аргишти и получил своё название от урартской крепости Эребуни. В 1968 г. отпраздновали 2750-летие со дня его основания.
Երևանն աչքի է ընկնում իր ճարտարապետական ինքնատիպությամբ և գեղեցկությամբ։ Քաղաքին անկրկնելի երանգ են տալիս այնտեղ օգտագործված հիմնական բնական շինանյութի` տուֆի ամենաբազմատեսակ երանգները։ Քաղաքի կենտրոնական հրապարակում` Լենինի հրապարակում, ստեղծված է հրաշագեղ ճարտարապետական համալիր, որի մեջ հատկապես աչքի է ընկնում Կառավարական տան շենքը։
Ереван отличается оригинальностью и красотой своей архитектуры. Неповторимый колорит придаёт городу удивительное разнообразие оттенков использованного здесь основного естественного строительного материала – туфа. На центральной площади города – площади Ленина – создан прекрасный архитектурный ансамбль, в котором особенно выделяется Дом правительства.
Երևանի զարդն են հանդիսանում այսպիսի հոյակերտ շինություններ, ինչպիսիք են Ա․ Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնի, Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի շենքերը, մարզական-համերգային համալիրը։ Այստեղ են գտնվում Երևանի պետական համալսարանը, Հայաստանի բուհերի մեծ մասը, Գիտությունների ակադեմիան, հին ձեռագրերի պահպանման հնագույն և խոշորագույն կենտրոններից մեկը` Մատենադարանը, հին և ժամանակակից ճարտարապետական շատ հուշարձաններ, թանգարաններ, թատրոններ։
Украшением Еревана являются такие величественные сооружения, как здание Государственного академического театра оперы и балета имени А. Спендиаряна. Центрального комитета Коммунистической партии Армении, спортивно-концертный комплекс. Здесь находятся Ереванский государственный университет и большинство вузов Армении, Академия наук Армянской ССР, одно из старейших хранилищ древних рукописей – Матенадаран, много памятников древней и современной архитектуры, музеев, театров.
В тексте вы встретили формы глаголов
գտնվում է, տոնվեց, շրջապատված է, հիմնադրվել է, ստեղծված է
В этих глаголах -վ- показатель страдательного залога.
Обратите внимание на слова աչք, ինչպիսիք.
В слове աչք конечный -ք является суффиксом, а в ինչպիսիք'каковые', показателем мн. ч.
-ք – являлся окончанием мн. ч. в древнеармянском языке. В современном армянском языке он утратил это значение, превратившись в суффикс.
В значении показателя мн. ч. -ք употребляется только в некоторых словах.
Աչքի է ընկնում'бросается в глаза, выделяется'.
Անծանոթ Քաղաքում
В Незнакомом Городе
– Ասացեք խնդրում եմ, սա ո՞ր փողոցն է։
– (Вы) скажите, пожалуйста, какая это улица?
– Աբովյան։
– Абовяна.
– Իսկ ինչպե՞ս կարելի է գնալ Նալբանդյան փողոց։
– А как пройти на улицу Налбандяна?
– Կարելի է գնալ ոտքով։ Գնացեք ուղիղ, անկյունում թեքվեք ձախ,հաջորդ զուգահեռ փողոցը Նալբանդյանն է։
– Можно пройти пешком. Пойдите прямо, на углу сверните налево, следующая параллельная улица и есть улица Налбандяна.
– Շնորհակալություն։ Իսկ չէի՞ք ասի` որտեղ է գտնվում կենտրոնական հանրախանութը (թանգարանը, հյուրանոցը, փոստը), ինչպե՞ս կարելի է գնալ այնտեղ։
– Спасибо. А (вы) не скажете, где находится центральный универмаг (музей, гостиница, почта), как можно пройти туда?
– (Հանրախանութը գտնվում է) Հոկտեմբերյան պողոտայի վրա։ Այնտեղ կարող եք գնալ ավտոբուսով կամ տրոլեյբուսով։
– (Универмаг находится) на проспекте Октемберян. Туда (вам) можно проехать на автобусе или троллейбусе.
– Իսկ որտե՞ղ է կանգառը։
– А где остановка?
– Այստեղից դեպի աջ հարյուր մետրի վրա, խաչմերուկի մոտ։
– В ста метрах отсюда, направо, у перекрёстка.
– Շնորհակալություն։
– Спасибо.
– Խնդրեմ։
– Пожалуйста.
Обратите внимание на формы: ասացեք, գնացեք, թեքվեք.
Это формы множественного числа повелительного наклонения глаголов
ասելɑˈsɛlнаклоняться
ասացեքнаклонитесь
գնալɡəˈnɑlсворачивать
գնացեքсверните
թեքվելtʰɛkʰˈvɛlповорачивать
թեքվեքповерните
թեքվել ձախсвернуть налево
թեքվել աջсвернуть направо
ոտքով գնալидти пешком
Ասացեք, խնդրեմ։
Скажите пожалуйста.
Չէի՞ք ասի…
(Вы) не скажете?..
Ներեցեք, խնդրեմ։
Извините пожалуйста.
Կարելի՞ է…
Можно?..
Շնորհակալություն։
Спасибо.
Խնդրեմ։
Пожалуйста!
Չարժե (չարժի)։
Не стоит.
Ապրե՛ս (կեցցե՛ս)։
Молодец!
Ապրե՛ք (կեցցե՛ք)։
Молодцы!
22–05–2020