Հայաստանի տարածքի վաթսուն տոկոսը ընկած է ծովի մակերեևույթից հինգ հարյուրից երկու հազար մետր բարձրության վրա։ Մշակելի հողեր կան նույնիսկ երկու հազար երկու հարյուր մետր բարձրության վրա։
60% территории Армении расположено на высоте от 500 до 2000 метров над уровнем моря. Возделываемые земли есть даже на высоте 2200 м.
Սևանի մանկական առողջարանի մոտ քսան տարում աճեցվել է երեսուներեք հազար ծառ։
Около Севанского детского санатория за 20 лет выращено 33000 деревьев.
Выделенные слова в приведённом тексте – количественные числительные.
Количественные числительные делятся на простые, сложные и составные.
От 1 до 10
1 – մեկ
2 – երկու
3 – երեք
4 – չորս
5 – հինգ
6 – վեց
7 – յոթ
8 – ութ
9 – ինն, ինը
10 – տաս
Десятки, 100, 1 000, 1 000 000
20 – քսան
30 – երեսուն
40 – քառասուն
50 – հիսուն
60 – վաթսուն
70 – յոթանասուն
80 – ութսուն
90 – իննսուն
100 – հարյուր
1 000 – հազար
1 000 000 – միլիոն
Числительные от 11 до 99 образуются по модели десяток ＋ единица
տաս ＋ մեկ = տասնմեկ
одиннадцать
տաս ＋ երկու = տասներկու
двенадцать
քսան ＋ մեկ = քսանմեկ
двадцать один
հիսուն ＋ մեկ = հիսունմեկ
пятьдесят один
ութսուն ＋ մեկ = ութսունմեկ
восемьдесят один
իննսուն ＋ ինը = իննսունինը
девяносто девять
В древнеармянском языке числительное տաս имело форму տասն. В современном языке конечный ն сохранился в только сложных числительных.
Вспомните, что при скоплении трёх и более согласных между ними произносится ə
տասնմեկtɑsnəˈmɛk11
տասնչորսtɑsnəˈtʃʰoɹs14
Составными являются числительные больше ста
101 – հարյուր մեկ
112 – հարյուր տասներկու
150 – հարյուր հիսուն
200 – երկու հարյուր
9999 – ինը հազար ինը հարյուր իննսունինը
Как правило, количественные числительные ставятся перед существительными и не согласуются с ними в падеже и числе
Հինգ օր ես գտնվում էի Մոսկվայում։
Я пять дней находился в Москве.
Հինգ օրից ես վերադարձա Երևան։
Через пять дней я возвратился в Ереван.
Այդ աշխատանքը ես կատարեցի հինգ օրում։
Эту работу я выполнил за пять дней.
Существительное при количественном числительном обычно ставится в единственном числе
վեց մատիտ
шесть карандашей
տաս ուսանող
десять студентов
տասներկու օր
двенадцать дней
հարյուր տարի
сто лет
հարյուր քսան էջ
сто двадцать страниц
Прочитайте
օրը չորս անգամ
четыре раза в день
շաբաթը երկու անգամ
два раза в неделю
տարին երեք անգամ
три раза в год
Նա ուտում է օրը չորս անգամ։
Он ест в день четыре раза.
Նա զանգահարում է նրան օրը չորս անգամ։
Он звонит ему в день четыре раза.
Նա տարին մեկ անգամ գնում է առողջարան։
В год один раз он едет в санаторий.
Շաբաթը հինգ օր։
Пять дней в неделю.
Տարին վեց օր։
Шесть дней в год.
Նա պարապում է շաբաթը երկու օր։
Он занимается два раза (дня) в неделю.
Ամիսը մեկ շաբաթ նա աշխատում է գրադարանում։
Раз в месяц он одну неделю работает в библиотеке.
Количественные числительные могут употребляться с определенным артиклем. В этом случае они выступают в роли существительного и склоняются
и – մեկը один
р – մեկի одного
д – մեկին одному
в –
и – մեկից от одного
т – մեկով одним
м – մեկում в одном
и – երկուսը двое
р – երկուսի двоих
д – երկուսին двоим
в –
и – երկուսից от двоих
т – երկուսով двоими
м – երկուսում в двоих
Обратите внимание на числительное երկուսը. Перед определенным артиклем -ը появилась буква ս. При склонении числительного երկու буква ս сохраняется во всех падежах.
Примеры употребления количественного числительного с определенным артиклем
Նրանցից երկուսը ինձ ծանոթ են։
Двое из них мне знакомы.
Տասը քանակական թվական է։
Десять – количественное числительное.
Երկուսը գումարած երեք հավասար է հինգի։
К двум прибавить три будет пять.
Երեքով գնացինք թատրոն։
Մենք երեք հոգով գնացինք թատրոն։
Мы втроём пошли в театр.
Количественные числительные с определенным артиклем могут соответствовать русским собирательным числительным
Երկուսը մեծ է մեկից։
Два больше единицы.
Երկուսը եկան։
Двое пришли.
Նրանք երկուսն էին։
Их было двое.
Прочитайте и перепишите количественные числительные
1 – մեկ
9 – ինը
12 – տասներկու
23 – քսաներեք
45 – քառասունհինգ
82 – ութանասուն երկու
96 – իննսուն վեց
121 – հարյուր քսանմեկ
262 – երկու հարյուր վաթսուներկու
1905 – հազար ինը հարյուր հինգ
1917 – հազար ինը հարյուր տասնյոթ
1987 – հազար ինը հարյուր ութսունյոթ
Прочитайте
Հինգին գումարած վեց հավասար է տասնմեկի։
Пять плюс шесть равняется одиннадцати.
Երեքը մեծ է երկուսից։
Три больше двух.
Նրանցից չորսը չէին եկել։
Четверо из них не пришли.
Ես ունեմ հինգ գիրք։
У меня есть пять книг.
Для указания даты употребляется слово թիվ или թվական"число, дата" (сокращённо թ․). Соответствует слову "год"
Հազար ինը հարյուր ութսունհինգ թվականի (թվի) մայիսի իննինմենք տոնեցինք Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի քառասունտարին։
9 мая 1985 года (мы) отпраздновали 40-летие победы в Великой Отечественной войне.
Հազար ինը հարյուր հինգ թիվ։
1905-ый год.
Ես 1981 (հազար ինը հարյուր ութսունմեկ) թվականից մինչև 1983 թիվը ապրում էի Մոսկվայում։
Я с 1981 года по 1983 год жил в Москве.
Если количественные числительные записываются цифрами, то падежные окончания приписываются через тире
7-իցот 7-и
16-ով16-ю
Ես ապրում եմ բարձրահարկ շենքի ութերորդ հարկում։
Я живу на восьмом этаже высотного здания.
Մրցության մեջ նա գրավեց երրորդ տեղը։
В соревновании он занял третье место.
Հայ մեծ լուսավորիչ Խաչատուր Աբովյանը ապրել և ստեղծագործել է տասնիններորդ դարի առաջին կեսին։
Великий армянский просветитель Хачатур Абовян жил и творил в первой половине девятнадцатого века.
В приведённых предложениях выделенные слова – порядковые числительные.
Они образуются от количественных числительных при помощи суффиксов, за исключением числительного մեկ, которому соответствует порядковое числительное առաջին"первый".
Порядковые числительные от երկու, երեք, չորս образуются при помощи суффикса -րորդ
երկու2
երկրորդвторой
երեք3
երրորդтретий
չորս4
չորրորդчетвёртый
Обратите внимание, что числительные երրորդ, չորրորդ пишутся с двумя буквами ր.
Порядковые числительные более 5 образуются посредством прибавления к соответствующим количественным числительным суффикса -երորդ
հինգ5
հինգերորդпятый
տասնմեկ11
տասնմեկերորդодиннадцатый
հարյուր100
հարյուրերորդсотый
հազար1000
հազարերորդтысячный
В составных числительных суффикс присоединяется только к последнему компоненту
հազար երկու հարյուր տասնվեցերորդ
тысяча двести шестнадцатый
Порядковые числительные, как и количественные, ставятся перед существительными и не согласуются с ними в числе и падеже
Իմ տղան սովորում է առաջին դասարանում։
Мой сын учится в первом классе.
Նա առաջին դասարանից գերազանցիկ է։
Он с первого класса отличник.
Դպրոցի առաջին դասարաններում սովորում են երկու հարյուր աշակերտներ։
В первых классах школы учатся двести учеников.
Порядковые числительные могут принимать определённый артикль -ը и употребляться в роли существительного. В этом случае они склоняются и имеют также форму множественного числа
առաջինըпервый
առաջիններըпервые
Նա առաջիններից մեկն է։
Он один из первых.
Պատվիրակության մեջ պետք է մտնեն երեք հոգի։ Երրորդի հարցը դեռ լուծված չէ։
В состав делегации должны войти три человека. Вопрос третьего ещё не решён.
Если порядковые числительные записываются арабскими цифрами, то к последним приписывается -ին для առաջին, и -րդ для остальных
առաջին1
1-ինпервый
տասնհինգերորդ15
15-րդпятнадцатый
երկրորդ2
2-րդвторой
քսաներորդ20
20-րդдвадцатый
երրորդ3
3-րդтретий
հազարերորդ1000
1000-րդтысячный
Прочитайте
Ես նստած էի առաջին շարքում։
Я сидел в первом ряду.
Երկրորդ օրը գնացինք համերգ։
На второй день вечером (мы) пошли на концерт.
Հայոց այբուբենը ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը 5-րդ դարում։
Армянский алфавит создал Месроп Маштоц в V веке.
Միքայել Նալբանդյանը 19-րդ դարի հայ խոշոր գործիչներից է։
Микаэл Налбандян – один из крупных армянских деятелей XIX века.
Дробные числительные образуются объединением количественных и порядковых числительных.
На первом месте стоит количественное числительное, на втором – порядковое
երկու երրորդ
две трети
մեկ հինգերորդ
одна пятая
վեց յոթներորդ
шесть седьмых
մեկ երկրորդ
одна вторая
կես
половина
մեկ չորրորդ
одна четверть
(մեկ) քառորդ
(одна) четверть
При склонении дробных числительных падежные окончания принимает только второй компонент, т. е. порядковое числительное
մեկ երրորդից
из одной трети
երեք հինգերորդով
тремя пятыми
При цифровой записи дробных числительных падежные окончания приписываются к ним посредством дефиса
2/3-ից
5/6-ով
Из количественных числительных путём присоединения к ним суффикса -ական образуются распределительные числительные
մեկականmɛkɑˈkɑnпо одному
երկուականjɛɾkuɑˈkɑnпо два
երեքականjɛɾɛkʰɑˈkɑnпо три
չորսականʧʰɔɾsɑˈkɑnпо четыре
տասականtɑsɑˈkɑnпо десять
հարյուրականhɑɾjuɾɑˈkɑnпо сто
հազարականhɑzɑɾɑˈkɑnпо тысяче
քսաներկուականпо двадцать два
При цифровой записи распределительных числительных суффикс -ական приписывается посредством дефиса
5-ականпо 5-ти
11-ականпо 11-ти
Прочитайте
Աշակերտներին տվեցին երկուական գիրք և երեքական մատիտ։
Ученикам (они) раздали по две книги и по три карандаша.
Մրցության հաղթողներին պարգևատրեցին հարյուրական ռուբլիով։
Победителей соревнования (они) премировали по сто рублей.
Ուսանողներից երկու երրորդը ստացավ «հինգ» գնահատական։
Две трети студентов получили оценку "пять".
Մեկից հանած մեկ երրորդ հավասար է երկու երրորդի։
От единицы отнять одну треть останется две трети.