Урок 04-2

Текст

Ո՞վ է քո հայրը։

Ո՞վ է հայրդ։

Հայրս ուսուցիչ է։

Իմ հայրը ուսուցիչ է։

Քո մայրը ուսուցչուհի՞ է։

Մայրդ ուսուցչուհի՞ է։

Այո՛, մայրս ուսուցչուհի է։

Որդիդ աշխատասե՞ր է։

Այո՛, որդիս աշխատասեր է։

Իմ որդին աշխատասեր է։

Բնակարանդ հարմարավե՞տ է։

Այո՛, բնակարանս շատ հարմարավետ է։

Ո՛չ բնակարանս հարմարավետ չէ։

Վերարկուդ նո՞ր է։

Քո վերարկուն նո՞ր է։

Այո՛, վերարկուս նոր է։

Ո՛չ, վերարկուս հին է։

Երեխաներդ որտե՞ղ են։

Երեխաներս դպրոցում են։

Ամուսինդ նկարի՞չ է։

Ո՛չ, ամուսինս բժիշկ է։

Ի՞նչ է քո անունը։

Անունդ ի՞նչ է։

Իմ անունը Աշոտ է։

Անունս Աշոտ է։

Ընկերներդ որտե՞ղ են։

Ընկերներս համալսարանում են։

Այսօր քո սիրտը տխու՞ր է։

Ո՛չ, այսօր սիրտս ուրախ է։

Այո՛, այսօր սիրտս տխուր է։

Ոտքերդ հոգնա՞ծ են։

Այո՛, ոտքերս հոգնած են։

Ո՛չ, ոտքերս հոգնած չեն։

Ուսուցիչդ ո՞վ է։

Ուսուցիչս շատ բարի մարդ է։

Неопределенная форма глагола

Անորոշ դերբայ

Неопределенная форма глагола имеет окончания -ել, -ալ

գրելɡəˈɾɛlписать

վազելvɑˈzɛlбежать

խմելχəˈmɛlпить

նստելnəsˈtɛlсидеть

խաղալχɑˈʁɑlиграть

գնալɡəˈnɑlидти

զգալəzˈɡɑlчувствовать

եռալjɛˈrɑlкипеть


По этим окончаниям определяется спряжение глагола: -ել - I спряжение, -ալ - II спряжение.

Окончания -ել, -ալ одновременно являются глаголообразующими суффиксами, образуют глаголы в основном от существительных и прилагательных

երազjɛˈɾɑzсон

երագելмечтать

գիշերɡiˈʃɛɾночь

գիշերելɡiʃɛˈɾɛlночевать

ճաշʧɑʃобед

ճաշելʧɑˈʃɛlобедать

ժպիտʒəˈpitулыбка

ժպտալʒəpˈtɑlулыбаться

ազատɑˈzɑtсвободный

ազատելɑzɑˈtɛlосвобождать

կանաչkɑˈnɑʧʰзеленый

կանչելkɑnˈʧʰɛlзеленеть

կաղkɑʁхромой

կաղալkɑˈʁɑlхромать

լուսավորlusɑˈvɔɾсветлый

լուսավորելlusɑvɔˈɾɛlосвещать

Когда от существительных образуются глаголы, часто к словообразовательной основе прибавляется сложный суффикс -անալ, который выражает значение становления, превращения

քարkʰɑɾкамень

քարանալkʰɑɾɑˈnɑlкаменеть

փոշիpʰoˈʃiпыль

փոշիանալpʰɔʃjɑˈnɑlпревращаться в пыль

ընկերəŋˈkɛɾтоварищ

ընկերանալəŋkɛɾɑˈnɑlподружиться

բարիbɑˈɾiдобрый

բարիանալbɑɾjɑˈnɑlдобреть

մեծmɛʦбольшой

մեծանալmɛʦɑˈnɑlстановится большим, расти

Неопределенная форма глагола в армянском языке может употребляться как обозначение, название действия

Վազելը օգտակար է։

Бег полезен.

Երկար սպասելը դժվար է։

Долгое ожидание трудно.

В значении названия действия неопределенная форма глагола получает определенный артикль и склоняется как имя существительное

սովորելsɔvɔˈɾɛlучиться

սովորելըучение, учеба

սովորելուучения, учебы

սովորելուցот учения, от учебы

սովորելովучением, учебой

Простые и Составные Формы Глагола

Բայի Ժամանակները՝ Պարզ եվ Բաղադրյալ Ձեվեր

Личные формы глагола в армянском языке образуются либо путем прибавления к глагольной основе личных окончаний (простые временные формы), либо путем сочетания деепричастий и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени (составные временные формы).

Формы настоящего и прошедшего несовершенного времен изъявительного наклонения образуются от деепричастия настоящего времени и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени.

Деепричастие настоящего времени անկատար դերբայ, образуется окончанием -ում.

Настоящее время

Ներկա ժամանւսկ

գրում եմ

գրում ենք

գրում ես

գրում եք

գրում է

գրում են

խաղում եմ

խաղում ենք

խաղում ես

խաղում եք

խաղում է

խաղում են

Настоящее время изъявительного наклонения обозначает действие, которое совершается в момент речи

Երեխան խաղում է։

Ребенок играет.

Աշակերտը գրում է։

Ученик пишет.

Մենք գնում ենք։

Мы идем.

Դուք երգում եք։

Вы поете.

Прошедшее несовершенное время

Անցյալ անկատար ժամանակ

գրում էի

գրում էինք

գրում էիր

գրում էիք

գրում էր

գրում էին

խաղում էի

խաղում էինք

խաղում էիր

խաղում էիք

խաղում էր

խաղում էին

Прошедшее несовершенное время обозначает действие, которое происходило (но не завершилось) до момента речи. Этой форме в русском языке соответствует прошедшее время глаголов несовершенного вида

Երեխան խաղում էր։

Ребенок играл.

Աշակերտը գրում էր։

Ученик писал.

Մենք գնում էինք։

Мы шли.

Դուք երգում էիք։

Вы пели.

Отрицательное спряжение

Ժխտական խոնարհում

Отрицательное спряжение настоящего и прошедшего несовершенного времен изъявительного наклонения образуется при помощи отрицательных форм вспомогательного глагола, которые употребляются перед деепричастием настоящего времени

գրում եմ

չեմ գրում

գրում ես

չես գրում

գրում է

չի գրում

գրում ենք

չենք գրում

գրում եք

չեք գրում

գրում են

չեն գրում


գրում էի

չէի գրում

գրում էիր

չէիր գրում

գրում էր

չէր գրում

գրում էինք

չէինք գրում

գրում էիք

չէիք գրում

գրում էին

չէին գրում


Таким же способом образуется отрицательное спряжение всех составных временных форм изъявительного наклонения.

Из двух отрицательных форм вспомогательного глагола в третьем лице настоящего времени չէ, չի при отрицательном спряжении составных временных форм употребляется только չի.

Суффиксация

-իկ

Суффикс служит для образования от основ прилагательных и существительных прилагательных и существительных с уменьшительно-ласкательным значением

քույրkʰujɾсестра

քույրիկkʰujˈɾikсестричка

հավhɑvкурица

հավիկhɑˈvikкурочка

պապpɑpдед

պապիկpɑˈpikдедушка

մատmɑtпалец

մատիկmɑˈtikпальчик

լավlɑvхороший

լավիկlɑˈvikхорошенький

սիրունsiˈɾunкрасивый

սիրունիկsiɾuˈnikкрасивенький

բարակbɑˈɾɑkтонкий

բարակիկbɑɾɑˈkikтоненький

-իչ

Суффикс служит для образования от глагольных основ существительных и прилагательных со значением действующего лица или орудия действия

երգելjɛɾˈkʰɛlпеть

երգիչjɛɾˈkʰiʧʰпевец

քննելkʰəˈnːɛlисследовать

քննիչkʰnːiʧʰследователь

ուսուցանելusuʦʰɑˈnɛlобучать

ուսուցիչusuˈtsʰiʧʰучитель

մարզելmɑɾˈzɛlтренировать

մարզիչmɑɾˈziʧʰтренер

շարժելʃɑɾˈʒɛlдвигать

շարժիչʃɑɾˈʒiʧʰдвигатель

հաշվելсчитать

հաշվիչhɑʃˈviʧʰсчетчик

սրելsəˈɾɛlточить

սրիչsəˈɾiʧʰбритва

գրավելɡɾɑˈvɛlзавоевать

գրավիչɡɾɑˈviʧʰпленительный

հուզելhuˈzɛlволновать

հուզիչhuˈziʧʰволнующий

վարակելvɑɾɑˈkɛlзаражать

վարակիչvɑɾɑˈkiʧʰзаразительный

-ուհի

Суффикс служит для образования от основ существительных со значением действующего лица названий лиц женского пола

բժիշկbəˈʒiʃkврач

բժշկուհիbʒʃkuˈhiврач-женщина

աշակերտɑʃɑˈkɛɾtученик

աշակերտուհիɑʃɑkɛɾtuˈhiученица

բանաստեղծbɑnɑsˈtɛχʦпоэт

բանաստեղծուհիbɑnɑstɛʁʦuˈhiпоэтесса

բանվորbɑnˈvoɾрабочий

բանվորուհիbɑnvɔɾuˈhiработница

նկարիչnəkɑˈɾiʧʰхудожник

նկարչուհիхудожница

բնակիչbənɑˈkiʧʰжитель

բնակչուհիжительница


Перед суффиксом -ուհի суффикс -իչ подвергается чередованию, гласный ի выпадает.

-անոց

Суффикс служит для образования слов со значением места

հիվանդhiˈvɑndбольной

հիվանդանոցhivɑndɑˈnɔʦʰбольница

հյուրhjuɾгость

հյուրանոցhjuɾɑˈnɔʦʰгостиница

արվեստɑɾˈvɛstискусство

արվեստանոցɑɾvɛstɑˈnɔʦʰмастерская художника

ամառɑˈmɑrлето

ամառանոցɑmɑrɑˈnoʦʰдача

-ություն

Суффикс служит для образования отглагольных существительных, существительных с абстрактным значением признака предмета и со значением собирательности

սպանելspɑˈnɛlубить

սպանությունəspɑnutʰˈjunубийство

օգնելɔkʰˈnɛlпомогать

օգնությունɔkʰnutʰˈjunпомощь

դաժանdɑˈʒɑnжестокий

դաժանությունжестокость

նորnɔɾновый

նորությունnɔɾutʰˈjunновость

մարդիկmɑɾˈtʰikлюди

մարդկությունmɑɾtʰkutʰˈjunчеловечество

երիտասարդjɛɾitɑˈsɑɾtʰмолодой

երիտասարդությունjɛɾitɑsɑɾdutʰˈjunмолодежь

ուսանողusɑˈnɔʁстудент

ուսանողությունusɑnɔʁutʰˈjunстуденчество

Тексты

Մեր Ընտանիքը

Մեր ընտանիքը մեծ է, ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և եղբայր։ Մենք բոլորս միասին ենք ապրում և լավ բարեկամներ ենք։ Հաճախ մեզ այցելում են մորաքույրս և մորեղբայրս, հորաքույրս և հորեղբայրս։ Հայրս բժիշկ է։ Նա աշխատում է հիվանդանոցում։ Նա շատ զբաղված է և շատ է սիրում իր աշխատանքը։ Մայրս ուսուցչուհի է։ Նա նույնպես շատ է աշխատում, սիրում է դպրոցը և իր աշակերտներին։ Երկու քույրիկներս դպրոցականներ են։ Եղբայրս ուսանող է և սովորում է համալսարանում։ Նա ամեն օր դասախոսություններ է լսում, իսկ հունվարին և հունիսին քննություններ է հանձնում։ Նա միայն լավ և գերազանց գնահատականներ է ստանում։ Պապիկս ծեր է, թոշակ է ստանում և չի աշխատում։ Նա ամեն առավոտ մարզանք է անում և շատ առողջ է։ Պապիկս խնամում է մեր այգին և գեղեցիկ ծաղիկներ է աճեցնում։ Տատիկս զբաղվում է տնային գործերով և լավ ճաշեր է պատրաստում։ Երեկոները մենք հեռուստացույց ենք դիտում, կարդում ենք կամ զրուցում։

Диалог

- Ձեր ընտանիքը մե՞ծ է։

- Այո, մեր ընտանիքը մեծ է. ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և մեկ եղբայր։

- Դուք բոլորդ միասի՞ն եք ապրում։

- Այո, և շատ գոհ ենք։ Մենք բոլորս լավ բարեկամներ ենք։

- Իսկ ուրիշ հարազատներ ունե՞ս։

- Այո՛, ես ունեմ մի հորաքույր, երկու մորաքույր, երկու մորեղբայր (քեռիև) երեք հորեղբայր։ Նրանք հաճախ գալիս են մեր տուն, մենք նույնպես այցելում ենք նրանց։

- Որտե՞ղ են աշխատում ծնողներդ։

- Հայրս բժիշկ է, նա աշխատում է հիվանդանոցում, իսկ մայրս ուսուցչուհի է և աշխատում է դպրոցում։

- Իմ մայրիկը նույնպես ուսուցչուհի է, իսկ հայրս նկարիչ է. նա աշխատում է թատրոնում։

- Դու եղբայր ունե՞ս։

- Այո՛, ես երկու եղբայր և երկու քույր ունեմ։

- Ի՞նչ են անում նրանք։

- Եղբայրներս ծառայում են Ազգային բանակում։ Մեծ քոյրս դերասանուհի է, իսկ փոքրը՝ աշակերտուհի։

- Որտե՞ղ է աշխատում մեծ քույրդ։

- Նա աշխատում է դրամատիկական թատրոնում։ Մեծ քույրս ամուսնացած է և երկու երեխա ունի։

Пояснение к тексту

այցելում են մեզпосещают нас

մարզանք է անումделает зарядку

զբաղվում է գործերովзанимается делами

գալիս ենприходят

От всех названий месяцев можно образовать обстоятельство времени путем прибавления окончания -ին (родительно-дательный падеж)

հունվարինв январе

հունիսինв июне

Названия месяцев

հունվարhunˈvɑɾянварь

փետրվարpʰɛtəɾˈvɑɾфевраль

մարտmɑɾtмарт

ապրիլɑpˈɾilапрель

մայիսmɑˈjisмай

հունիսhuˈnisиюнь

հուլիսhuˈlisиюль

օգոստոսɔɡɔsˈtɔsавгуст

սեպտեմբերsɛptɛmˈbɛɾсентябрь

հոկտեմբերhoktɛmˈbɛɾоктябрь

նոյեմբերnojɛmˈbɛɾноябрь

դեկտեմբերdɛktɛmˈbɛɾдекабрь

Неправильные глаголы настоящее и прошедшее несовершенное времена образуют от деепричастия окончанием -իս

գալɡɑlприходить

գալիս

տալtɑlдать, давать

տալիս

լալlɑlплакать

լալիս

Слова обозначающие родство

մորեղբայրmɔɾɛχˈpɑjɾбрат матери

քեռիkʰɛˈriбрат матери

հորեղբայրhɔɾɛχˈpɑjɾбрат отца

մորաքույրmɔɾɑˈkʰujɾсестра матери

հորաքույրhɔɾɑˈkʰujɾсестра отца

մեծ քույրстаршая сестра

մեծ եղբայրстарший брат

փոքր քույրмладшая сестра

փոքր եղբայրмладший брат


ամուսնացած էзамужем, женат

Քույրս ամուսնացած է։

Сестра замужем.

Եղբայրս ամուսնացած է։

Брат женат.

Упражнения

Перевод

Наша семья большая.

Мы все хорошие друзья.

Мы живем вместе.

Часто нас посещают дяди и тети.

Мой отец врач.

Он любит свою работу.

Моя мать тоже очень любит свою работу.

Она учительница и работает в школе.

Мой старший брат студент, он учится в университете и получает только хорошие оценки.

Мой младший брат служит в национальной армии.

Моя младшая сестра школьница.

Дедушка получает пенсию.

Он выращивает красивые цветы.

Бабушка занимается домашними делами.

Вечером мы все вместе смотрим телевизор.

Твой отец художник?

Твоя сестра артистка?

Она замужем, и имеет двоих детей.

Кто твой отец?

Где работает твоя мать?

Что делает твой старший брат?

Твой дедушка здоров?

Он работает?

Сколько у тебя сестер?

Тесты


01–06–2020