Բրեմենյան երաժիշտներ
Бременские музыканты

Գրիմ եղբայրներ

Братья Гримм


Մարդու մեկը մի էշ է ունենում:

Տարիներ շարունակ էս էշը լիքը պարկեր է կրում ջրաղաց, էնտեղից էլ տուն, բայց մի օր էլ պառավում է ու չի կարողանում աշխատել:

Տերը մտածում է, որ անտեղի է կերակրում նրան, և էշը, երբ նկատում է, որ վատ են իր գործերը, վեր է կենում ու փախչում տիրոջ մոտից, որ Բրեմեն գնա:

Մտածում է, թե էնտեղ կհաջողվի թափառաշրջիկ երաժիշտ դառնալ:

Был у одного хозяина осел, который уж много лет сряду таскал да таскал кули на мельницу, да наконец-таки обессилел, и начал становиться к работе непригодным.

Хозяин стал соображать, как бы его с корму долой сбыть; но осел вовремя заметил, что дело не к добру клонится, убежал от хозяина и направился по дороге в Бремен: там, мол, буду я городским музыкантом.

Մի քիչ որ գնում է, ճանապարհին մի որսորդական շուն է հանդիպում: Լեզուն կախ գցած շունը ընկած է լինում գետնին, երևի շատ վազելուց հոգնած է լինում:

– Ինչու՞ ես էդպես ծանր շնչում, քեռի Քուչի, – հարցնում է էշը:

– Օ՜ֆ, – պատասխանում է շունը, – պառավել եմ, օր օրի ավելի եմ թուլանում, էլ չեմ կարողանում որսի գնալ, դրա համար էլ տերս որոշել է սպանել ինձ, բայց ես փախել եմ: Հիմա ո՞նց եմ մի կտոր հաց վաստակելու:

– Գիտես ինչ, – ասում է էշը, – ես գնում եմ Բրեմեն, ուզում եմ թափառաշրջիկ երաժիշտ դառնալ, դու էլ արի, երաժիշտ կդառնաս: Ես վին եմ նվագում, դու էլ թմբուկ կզարկես:

Շունը հաճույքով համաձայնում է, ու վեր են կենում միասին գնում:

Прошел он сколько-то по дороге и наткнулся на легавую собаку, которая лежала на дороге и тяжело дышала: видно было, что бежала издалека.

– Ну, что ты так запыхалась, Хватайка? – спросил осел.

– Ах, постарела ведь я да ослабла и к охоте негодна становлюсь, – отвечала собака, – так хозяин-то мой убить меня собирался! Ну, я и удрала из дому! Да вот только не знаю, чем мне будет теперь хлеб заработать?

– А знаешь ли, что я придумал? – сказал осел.

– Иду в Бремен и собираюсь там быть уличным музыкантом. Пойдем вместе, поступай тоже в музыканты. Я стану на лютне играть, а ты в медные тарелки бить.

Собака согласилась с удовольствием, и пошли они далее.

Գնում են, գնում, մեկ էլ հանդիպում են մի կատվի, որ տխուր նստել է ճամփեզրին, ամպի պես սևակնել:

– Հը՞, փիսո Խաթուն, ինչո՞ւ ես տխուր, վատ բա՞ն է պատահել, հարցնում էշը:

– Ինչպես չտխրեմ, երբ վերջս եկել է, – պատասխանում է կատուն, – պառավել եմ, ատամներս թափվել են, ժամանակն է, որ նստեմ վառարանին ու մռռամ, ոչ թե մուկ բռնեմ: Տիրուհիս ուզում էր ինձ ջուրը գցի, խեղդի, բայց ես փախա: Ի՞նչ խորհուրդ կտաս, ո՞ւր գնամ, ինչպե՞ս ապրեմ:

– Մեզ հետ արի Բրեմեն, դու գիշերային համերգներ տալու վարպետ ես, թափառաշրջիկ երաժիշտ կդառնաս:

Կատվին դուր է գալիս առաջարկությունը, միասին ճանապարհ են ընկնում:

Немного прошли, повстречали на дороге кота; сидит хмурый такой, пасмурный.

– Ну, тебе что не по нутру пришлось, Усатый? – спросил осел.

– Небось не очень развеселишься, когда до твоей шкуры добираться станут! – отвечал кот.

– Из-за того, что я стар становлюсь и зубы у меня притупились и что я охотнее сижу за печкой да мурлычу, чем мышей ловлю, хозяйка-то моя вздумала меня утопить. Я, конечно, от нее таки улизнул и вот теперь и не знаю: куда голову приклонить?

– Пойдем с нами в Бремен. Ведь ты ночью вон какую музыку разводишь – значит, и в уличные музыканты пригодишься.

Коту совет показался дельным, и он пошел с ними по дороге.

Մեր փախստականները, երբ անցնելիս են լինում մի բակի մոտով, տեսնում են դարպասի գլխին մի աքլոր է նստած ու կոկորդով մեկ ծուղրուղու է կանչում:

– Ինչո՞ւ ես կոկորդ պատռում, – հարցնում է էշը: Ի՞նչ է պատահել:

– Լավ եղանակ է լինելու, – պատասխանում է աքլորը: Էսօր աստվածածնի օրն է. նա լվացել է փոքրիկ Քրիստոսի շապիկը, ուզում է չորացնի: Միևնույն է, տիրուհիս խիղճ չունի. վաղը կիրակի է, առավոտյան հյուրեր են գալու, խոհարարուհուն պատվիրել են ապուր եփել, էսօր երեկոյան գլուխս կտրելու են: Դրա համար էլ քանի դեռ կարող եմ, կանչում եմ:

– Ահա թե ինչ, աքլորիկ, կարմիր­կատարիկ, արի մեզ հետ, Բրեմեն ենք գնում: Միևնույն է, մահից ավելի վատ բան չկա, դու լավ ձայն ունես, եթե միանաս մեզ, գործներս հաջող կգնա:

Աքլորին դուր է գալիս առաջարկը, ու նրանք չորսով ճանապարհ են ընկնում:

Пришлось затем нашим трем беглецам проходить мимо одного двора, и видят они – сидит на воротах петух и орет что есть мочи.

– Чего ты это орешь во всю глотку так, что за ушами трещит? – спросил его осел.

– Да вот я предсказал на завтра хорошую погоду, – сказал петух, – потому что завтра Богородицын день; но из-за того, что завтра, в воскресенье, к нам гости будут, хозяйка все же без жалости велела меня заколоть на суп, и мне сегодня вечером, наверно, свернут шею. Ну, и кричу я во все горло, пока могу.

– Ишь ведь, что выдумал, красная головушка! – сказал осел. Да тебе же лучше с нами уйти! Идем мы в Бремен. Все это лучше смерти будет! Да и голос у тебя такой славный: а если мы все вместе заведем музыку, так это будет очень и очень недурно.

Понравилось петуху это предложение, и вот они все четверо направились далее.

Բայց էդ օրը Բրեմեն չեն հասնում, երեկոյան մտնում են անտառ ու որոշում գիշերը մնալ էդտեղ:

Էշն ու շունը պառկում են մեծ ծառի տակ, իսկ կատուն ու աքլորը նստում են ճյուղին:

Աքլորը թառում է ծառի բարձր կատարին, որտեղ իր համար շատ ավելի ապահով է:

Քնելուց առաջ նայում է շուրջն ու նրան թվում է, թե հեռվում լույս է երևում, ձայն է տալիս, թե մոտերքում տուն կա, լույսը երևում է:

– Պետք է գնալ էդ տուն, էստեղ ապահով չի:

Իսկ շունը մտածում է, որ մի քանի կտոր ոսկորն ու միսը չէր խանգարի իրեն, և վեր են կենում ու գնում դեպի լույսը:

Շուտով նկատում են, որ լույսը գնալով պայծառանում է ու մեծանում:

Երբ տեղ են հասնում, պարզվում է, որ դա ավազակների որջն է:

Однако же в один день им не удалось добраться до Бремена.

Вечером пришли они к лесу, где и задумали заночевать.

Осел и собака легли у корня большого дерева, кот и петух забрались в ветви его, а петух взлетел даже на самую вершину дерева, где ему казалось всего безопаснее.

Прежде чем глаза сомкнуть, он еще раз огляделся во все стороны, и показалось ему, что вдали что-то светится: вот он и крикнул товарищам, что где-нибудь неподалеку есть жилье, потому огонек мерцает.

Осел и сказал: – Ну, так надо с места сниматься и еще таки вперед брести, потому что тут приют у нас неважный.

Собака при этом подумала, что пара косточек да мясца кусочек ей были бы и очень кстати.

Вот и пошли они на огонек, и огонек светил все светлее, становился больше и больше – и наконец вышли они к ярко освещенному дому, который был разбойничьим притоном.

Էշը, որ մեջների ամենաբարձրահասակն էր, մոտենում է պատուհանին ու ներս նայում:

– Հը՞, էշ ի՞նչ ես տեսնում, – հարցնում է աքլորը:

– Տեսնում եմ` ճոխ սեղան է բացված, համեղ­֊համեղ ուտելիքներ ու խմիչքներ են դրված, ավազակներն էլ սեղանի շուրջը նստած` վայելում են:

– Երևի մեզ համար էլ մի բան կճարվի, – ասում է աքլորը:

– Այո, իհարկե, միայն թե կարողանանք էնտեղ ընկնել, – ասում է էշը:

Ու գազանները նստած` տալիս են առնում, թե ինչպես անեն, որ ավազակներին փախցնեն:

Վերջապես հնարը գտնում են:

Осел был повыше всех, подошел к окошку, да и стал смотреть.

– Ты что там видишь. Серый? – спросил петух.

– Что вижу? Накрытый стол, а на нем и яства, и питье, и разбойники за столом сидят и угощаются.

– Это бы и для нас не вредно было! – сказал петух.

– Да, да, хорошо бы и нам быть там! – сказал осел.

Тогда стали они между собою совещаться, как бы им ухитриться и разбойников из дома повыгнать… Наконец-таки нашли способ.

Որոշում են` էշը առջևի ոտքերը դնի պատուհանին, շունը բարձրանա նրա վրա, կատուն` շան վրա, իսկ աքլորը թող թռչի ու նստի կատվի գլխին:

Էդպես էլ անում են: Պայմանական նշանը տալուն պես սկսում են աղմուկը. էշը խռնչում է, շունը` հաչում, կատուն` մլավում, իսկ աքլորը` երգում, ծուղրուղու կանչում:

Հետո պատուհանից էնպես են ներս խուժում, որ ապակիները զնգզնգում են:

Սոսկալի ձայնից վախեցած ավազակները վեր են թռչում տեղներից` կարծելով, թե ուրվական է հայտնվել, սարսափահար փախչում են անտառ:

Осел должен был упереться передними ногами в подоконник, собака вспрыгнуть ему на спину, кот взобраться на спину собаки, а петух должен был взлететь и сесть коту на голову. Как установились, так по данному знаку разом и принялись за свою музыку: осел заревел, собака залаяла, кот замяукал, а петух стал кукарекать. А потом и вломились в дом через окно, так что оконницы задребезжали.

Разбойники, заслышав этот неистовый рев, повскакали со своих мест; им показалось, что в окно лезет какое-то страшное привидение, и они в ужасе разбежались по лесу.

Էդ ժամանակ մեր չորս ընկերներն առոք­փառոք սեղան են նստում, ամեն մեկն ընտրում է իր սրտի ուզածը, սկսում քեֆ անել:

Կուշտ ուտելուց հետո չորս երաժիշտները հանգցնում են լույսը, և ամեն մեկն իրեն հարմար գիշերելու տեղ է ընտրում:

Էշը պառկում է գոմաղբի կույտի վրա, շունը` դռան ետևում, կատուն` վառարանի մոխրի մոտ, իսկ աքլորը` թառին ու, քանի որ երկար ճանապարհից հոգնած են լինում, անմիջապես քնում են:

Երբ կեսգիշերն անց է կենում, ավազակներ հեռվից նկատում են, որ տանն այլևս լույս չի վառվում, կարծես թե ամեն ինչ խաղաղ է, սիրտ են առնում:

Ավազակապետն ասում է. Վախենալու բան չկա, – և իր մարդկանցից մեկին ուղարկում` տեսնի ինչն ինչոց է:

Тут уселись наши четверо приятелей за стол, принялись за остатки ужина и так наелись, как будто им предстояло голодать недели с три.

Покончив с ужином, все четверо музыкантов загасили огни в доме и стали себе искать постели, каждый по своему вкусу и удобству.

Осел улегся на навозе, собака прикорнула за дверью, кот растянулся на очаге около теплой золы, а петух взлетел на шесток; и так как они все были утомлены своим долгим странствованием, то и заснули очень скоро.

Когда минула полночь и разбойники издали увидели, что огни в их доме погашены и все, по видимому, спокойно, тогда их атаман сказал им: – Чего мы это сдуру так пометались! – и велел одному из шайки пойти к дому и поразнюхать.

Սա տեսնում է` ամեն ինչ խաղաղ­հանգիստ է, մտնում է խոհանոց, որպեսզի լույսը վառի:

Նրան թվում է, թե կատվի շողշողուն աչքերը այրվող ածուխներ են, կրակխառնիչը մոտեցնում է, որ խառնի ու վառի կրակը:

Բայց կատուն կատակներ չի սիրում, թռչում է ուղիղ ավազակի երեսին, փշշացնում ու ճանկռոտում:

Ավազակը վախենում է, ուզում է փախչել ետնամուտքից, շունն էլ հենց էդ դռան ետևն է լինում պառկած, վեր է թռչում, կծում նրա ոտքը:

Ավազակը վազ է տալիս բակի միջով, գոմաղբի կույտի մոտով անցնելիս էշը քացի է տալիս. աքլորն էլ աղմուկից արթնանում է ու թառից ուժգին ծուղրուղու կանչում:

Посланный видит, что все тихо, и вошел в кухню, чтобы вздуть огня; подошел к очагу, и покажись ему кошачьи глаза за горящие уголья. Он и ткнул в них серной спичкой, чтобы огня добыть. Но кот шутить не любил: как вскочит, как фыркнет ему в лицо да как цапнет! Разбойник с перепугу бросился к черному ходу, но и тут собака сорвалась со своего места да как укусит его в ногу! Он пустился напрямик через двор мимо навозной кучи, а осел-то как даст ему заднею ногою! В довершение всего петух на своем шестке от этого шума проснулся, встрепенулся и заорал во всю глотку: «Ку–ка–ре–ку!»

Ավազակը գլխապատառ վազում է ընկերների մոտ, ասում. – Օ՜, տանը մի սարսափելի վհուկ կար, էնպես փչեց երեսիս, ճանկռտեց իր երկար մագիլներով, քիչ մնաց ուշքս գնար, իսկ դռան մոտ դանակր ձեռքին մի մարդ էր կանգնած, անցնելիս կտրեց ոտքս, բակում էլ մի սև հրեշ կար, մահակով էնպես խփեց, որ շշմեցի, իսկ տանիքի գլխին, դատավորը նստած` գոռում էր. «Էստեղ բերեք գողին»: Հազիվ կարողացա փախչել:

էդ օրվանից հետո ավազակները վախենում են ու այլևս չեն վերադառնում, իսկ Բրեմենի չորս երաժիշտներին տունն էնքան է դուր գալիս, որ էլ չեն ուզում հեռանալ:

Էս հեքիաթը ամենավերջին պատմողը ամեն ինչ իր աչքով է տեսել:

Побежал разбойник со всех ног к атаману и доложил: – В доме там поселилась страшная ведьма! Она мне в лицо дохнула и своими длинными пальцами поцарапала! А у дверей стоит человек с ножом – мне им в ногу пырнул! А на дворе дрыхнет какое-то черное чудище, которое на меня с дубиной накинулось.

А на самом-то верху сидит судья да как крикнет: „Давай его, плута, сюда!“ Едва-едва я оттуда и ноги уволок! С той поры разбойники не дерзали уж и носа сунуть в дом, а четверым бременским музыкантам так в нем полюбилось, что их оттуда ничем было не выманить.

Кто их там видал, тот мне о них рассказывал, а я ему удружил – эту сказку сложил.


19–07–2021, Link